Dünyanın en popüler motor sporları arasında yer alan Formula 1, 2020 yılında pandemi nedeniyle Türkiye Grand Prix'ini yeniden takvime dahil etmişti. O yarışla birlikte ülkemizde yeniden büyük ilgi görmeye başlayan bu spor, 2021 yılında yine Türkiye'ye gelebilir.
Gerek Formula 1 yayınlarının genellikle abonelik gerektiren kanallarda yayınlanması, gerek ülkemizde motor sporlarının istenilen seviyeye gelememiş olması nedeniyle yeni izleyiciler yabancılık çekmişti. Formula 1 terimlerini sizin için açıkladık.
Formula 1'in kendine has yüzlerce terimi bulunsa da burada yarışlarda en sık duyulan, öğrenildiğinde yarışları daha iyi anlamayı ve daha iyi değerlendirmeyi sağlayacak, seyir zevkini arttıracak terimleri ele aldık.
Apex: Bir virajın ideal merkez noktasına Apex adı verilmektedir. Fizik derslerinde gördüğümüz merkezkaç kuvveti gereği, pilotlar virajların apex noktasını bulmaya çalışır. Böylece aracın gereksiz yere savrulmasının ya da dönerken hız kaybetmesinin önüne geçmeye çalışırlar.
Şasi: Şasi sözcüğü Formula 1'de de gündelik hayatımızdaki gibi kullanılıyor. Aracın lastiklerinin, süspansiyonunun, motorunun vs. üzerine yerleştirildiği gövdedir. Araçların hafif ve dayanıklı olması için genelde kompozit karbon malzeme kullanılır.
Şikan: Şikanlar, pistlerin fazla düz ve hızlı kısımlarında araçların hızını kesmek amacıyla yerleştirilmiş, birbirini takip eden virajlara verilen isimdir. Şikanlar pistlerin güvenliğini düzenlemeye de yardımcı olur.
Kokpit: Pilotların içinde bulunduğu bölümdür. Koltuklar çıkarılabilir özelliğe sahiptir ve pilotlara göre özel kalıptan yapılır. Pilotlar kokpitteyken sadece ellerini, ayaklarını ve kaskını hareket ettirebilir.
Concorde Anlaşması: 1997 yılında FIA ve Formula 1 takımları arasında özel bir anlaşma imzalandı. Genel olarak yarışlardan ve TV yayınlarından gelen kazancın paylaşımı, teknik ve sportif düzenlemeler gibi konular bu anlaşma ile belirlenmiştir. Anlaşma birkaç yılda bir yenilenir.
Marka/Üretici: Puanlamada markalar, araç üretiminden bahsederken üretici olarak kullandığımız bu terimin orijinali Constructor olarak geçiyor. Ödülleri şasi üreticisi alır ve genelde marka olarak da onun adı bilinir. Örneğin Red Bull takımı bir dönem aslında Red Bull Honda olarak yarışmıştır.
Kirli Hava: Hava akımı Formula 1'de oldukça önemlidir. Genel olarak modellemelerde temiz hava akımı için planlama yapar. Otomobillerin arkasında kalan hava akımı ise oldukça karmaşıktır ve türbülans yaratır. Bu hava akımına kirli hava denir.
Downforce: Açık hava basıncıyla aracın yere yaklaşmasını sağlayan kuvvet. Downforce arttıkça araç yere daha fazla yapışır. Böylece araçlar yola tutunabilir.
FIA ve FOA: Sırasıyla Fédération Internationale De L'Automobile (Uluslararası Otomobil Federasyonu) ve Formula One Association (Formula 1 Birliği).
G Force: Yüksek hızlarda pilotların özellikle baş ve boyun bölgelerine binen güç. Eylemsizlik ve açık hava basıncı nedeniyle pilotların üzerine binen baskıyı ifade eder.
Grand Prix: Yarışların her birine verilen isim. Her bir Grand Prix'in uzunluğu ve tur sayısı değişse de genel kural 305 kilometreyi kapsayan en az sayıda tur atılması şeklindedir.
Grid: Sıralama Turları sonrasında ortaya çıkan başlangıç sıralaması. 20 otomobil birden aynı çizgiden başlayamayacağı için bir sıralamayla dizilmeleri gerekir.
Grip: Tutunma, aracın piste tutunabilme kapasitesi.
Ground Effect: Otomobilin alt kısmında hava kanalları kullanılarak sağlanan ve yere tutunma becerisini arttıran bir özellik.
Lastik hamuru: Lastiklerin farklı yapıları bulunabilmektedir. Yumuşak lastikler ile daha hızlı turlar atılsa da aşınma daha fazladır. Sert hamurda ise araçlar daha yavaştır ancak lasitk daha az aşınır. Orta hamur ise ikisi arasındaki bir dengedir. Yarışlara her üç türden de lastik getirilir. Bunlara ek olarak yağmur lastikleri de hazır bekletilir.
Kerb: Virajların yan tarafından yer alan, çoğunlukla kırmızı beyaz renklere sahip yumuşak eğimli tümseklere verilen isim.
DRS: Arka kanatta yer alan bu parça sayesinde araçlar anlık olarak çok yüksek hızlara çıkabiliyor ancak yol tutuştan kaybedebiliyorlar.
Padok: Pit alanı ve garajların hemen arkasında yer alan yarış merkezi. Basın merkezleri, takımların araçları gibi çeşitli yarış unsurları burada bulunur.
Pit Alanı: Yarış teknikerlerinin, pit ekibinin, garajların ve servis ceplerinin bulunduğu bölümdür.
Pit Stop: Araçların yarış esnasında pit alanına giderek aracın lastik değişimi gibi işlemlerini gerçekleştirdikleri mola.
Sıralama: Yarışa başlama sırasının belirlendiği aşamadır. Günümüzde 3 sektöre ayrılmıştır. İlk sektörde ve ikinci sektörde en yavaş pilotlar elenir. Son sektörün birincisi yarışa ilk sıradan başlama hakkı kazanır.
Pole Position: En ön sıradan başlama pozisyonudur. Sıralama turlarının son etabında en hızlı olan isim buradan yarışa başlar.
Spin: Formula 1 araçlarının kendi eksenleri etrafında dönmeleri durumudur.
Spoiler: Araçların arka kısmında yer alan ve yere basma kuvvetini arttıran parça.
Understeer: Formula 1 aracının arka kısmında ön kısımdan daha fazla tutunma ve yere basma kuvveti olmasıdır.
