Himalayalar, Himalaya Dağları ya da Himalaya dağ zinciri olarak anılan bu büyük dağ sistemi, dünyanın en büyük zirvelerini de içinde barındırıyor. Milyonlarca yıl önce yaşanmış tektonik hareketler nedeniyle oluşmuş olan Himalayalar, dağcıların gözde tırmanış noktası olan ve dünyanın en yüksek dağı olarak kabul edilen Everest Zirvesi’ni de içinde bulunduruyor. Ancak bu dağ sisteminin öne çıkan tek özelliği bu değil.
Himalayalar, binlerce kilometre uzunlukta olan bir dağ zinciridir. Bu dağ zincirine bağlı nehirler milyarlarca insana su kaynağı sağlıyor, pek çok canlı türüne ev sahipliği yapıyor ve bulunduğu bölgenin inanç sisteminin temelini oluşturuyor. Maalesef küresel ısınma nedeniyle buzul yapısını giderek kaybetmekte olan Himalayalar nasıl oluştu, hangi özelliklere sahip, bu dağ sisteminin önemi nedir gelin yakından inceleyelim.
Himalayalar nasıl oluştu?
Himalayalar, Himalaya Dağları ya da Himalaya dağ zinciri olarak anılan bu büyük dağ sistemi; Asya’nın orta güney bölgesinde doğu - batı yönünde uzanıyor. Bu dağ sisteminin uzunluğu tam 2400 kilometredir. Pakistan, Hindistan, Çin, Nepal ve Butan'dan geçen sıradağların büyük bir bölümünü buzullar oluşturuyor.
Himalayalar nasıl oluştu sorusunu yanıtı için dünyanın tek bir kıta olduğu zamanlara, milyonlarca yıl öncesine dönmek gerekiyor. Hindistan levhası ve Asya levhasının çarpışması ile 65 milyon yıl önce ortaya çıkan Himalaya dağ sisteminin oluşum süreci, kıta hareketleri nedeniyle bugün bile hala devam etmektedir.
Bu iki kıta levhası çarpıştığı zaman kolay kolay olmayacak bir durum yaşanmış ve levhalardan biri kısalmıştır. Bu kısalmanın, Hindistan levhasının Asya levhasının altına girmesi nedeniyle oluştuğu tahmin ediliyor. Asya levhasının Tibet ucunda yaşanan deformasyon, meydana gelen kısalmanın bir kısmını karşılayarak ortaya Himalayalar’ı çıkarmıştır.
Himalayalar adı nereden geliyor?
Asya’nın ortasında bulunan bu uçsuz bucaksız genişlik ve yükseklikteki dağ sistemi, antik çağlardan beri binlerce yıldır bölgenin inanç sisteminin temelini oluşturmaktadır. Himalayalar üzerinden geçerek hacı olduğuna inanan insanlar bu dağa Sanskritçe kar anlamına gelen hima ve mesken anlamına gelen alaya kelimelerinden bir ad türetmişlerdir.
Hint yarımadasına doğal ve geçilmez bir sınır çizen Himalayalar'ın bu adı almasının en büyük nedeni yalnızca bir dağ değil, geniş bir buzul oluşumu olmasıdır. Batıdan doğuya doğru kesintisiz bir şekilde uzanan bu dağ sistemi içinde dünyanın en yüksek 10 zirvesinden 9’u bulunmaktadır. Bunlardan en yüksek olanı da hepimizin bildiği gibi Everest Zirvesi’dir.
Himalayalar’ın siyasi önemi:
Böyle büyük ve görkemli bir dağ zinciri ister istemez bölgenin siyasi iklimini de şekillendiriyor. Himalayalar’ın büyük bir bölümü Hindistan, Nepal ve Butan’ın egemenlik sınırları içinde bulunuyor. Dağ zincirinin bir bölümü ise Pakistan ve Çin sınırları içinde yer alıyor.
Himalayalar’ın da bir kısmının geçtiği Pakistan’ın Keşmir bölgesi, Pakistan ve Hindistan arasında 1972 yılında yapılan bir anlaşma ile ortak kontrol noktası olarak kabul ediliyor. Çin, Ladakh bölgesinde geniş bir alanı kontrol ederken Hindistan, Arunaçal Pradeş eyaletindeki Himalayalar’ın doğu ucunda hak talep etmektedir.
Himalayalar’da bulunan önemli zirveler:
- İlk kez 1953 yılında tırmanılan 8.848 metre yüksekliğindeki Everest Dağı, Çin ve Nepal sınırları içindedir.
- İlk kez 1954 yılında tırmanılan 8.611 metre yüksekliğindeki Chogo Gangri Zirvesi, Çin ve Pakistan sınırları içindedir.
- İlk kez 1922 yılında tırmanılan 8.586 metre yüksekliğindeki Kangchenjunga Zirvesi, Hindistan ve Nepal sınırları içindedir.
- İlk kez 1955 yılında tırmanılan 8.462 metre yüksekliğindeki Makalu Zirvesi, Nepal sınırları içindedir.
- İlk kez 1960 yılında tırmanılan 8.167 metre yüksekliğindeki Dhaulagiri Zirvesi, Nepal sınırları içindedir.
- İlk kez 1953 yılında tırmanılan 8.125 metre yüksekliğindeki Nanga Parbat Zirvesi, Pakistan sınırları içindedir.
- İlk kez 1950 yılında tırmanılan 8.091 metre yüksekliğindeki Annapurna Zirvesi, Nepal sınırları içindedir.
- İlk kez 1936 yılında tırmanılan 7.817 metre yüksekliğindeki Nanda Devi Zirvesi, Hindistan sınırları içindedir.
Önemli Himalaya dağcıları:
- Nasuh Mahruki, Everest Zirvesi’ne tırmanan ilk Türk'tür.
- Eric Shipton, Everest Zirvesi’ne çıkan yolu keşfetmiştir.
- Tenzing Norgay ve Sir Edmund Hillary, Everest Zirvesi’ne ilk çıkan dağcılardır.
- Nawang Gombu, Everest Zirvesi’ne ilk tırmanan ancak zirveye ulaşamayan dağcıdır.
- Jim Whittaker, Everest Zirvesi’ne tırmanan ilk Amerikalı’dır.
- Reinhold Messner, Sekizbinlikler olarak anılan deniz seviyesinin 8 bin metre üstündeki 14 dağın hepsine tırmanan ilk dağcıdır.
- Casey Mackins, Everest Zirvesi’ne deniz seviyesinden başlayarak tırmanan ilk dağcıdır.
Dünyanın en yüksek dağı olan Everest Zirvesi’ni de içinde bulunduran Himalayalar nasıl oluştu, önemi nedir gibi merak edilen soruları yanıtladık ve bu dağ sistemi hakkında bilmeniz gerekenlerden bahsettik. Himalayalar’ın giderek ısınıyor ve buzullarının eriyor olması ise dünya için endişe verici bir gelişme.
