Eli işte gözü oynaşta deyimini duymuşsunuzdur, konsantrasyon bozukluğunu ne kadar da güzel tarif ediyor değil mi? İş için hazırlamamız gereken bir sunum, sınav için okumamız gereken notlar var. Hadi bunları da kenara bırakalım bir dizi izlerken ya da kitap okurken bile şöyle bir yarım saat odaklanamıyoruz. Bu durumun psikoloji bilimindeki karşılığı konsantrasyon bozukluğudur.
Konsantrasyon bozukluğu zaman zaman hepimizin yaşadığı bir durumdur ancak psikolojik ve biyolojik nedenlerine bağlı olarak kronik hale gelebilir. Odaklanma becerisini kaybetmek olarak da tanımlayabileceğimiz bu durum günlük hayatımızı bile etkileyecek noktaya gelebilir. Konsantrasyon bozukluğu nedir, neden olur gelin yakından bakalım ve konsantrasyonu ne artırır, bunun yöntemlerini görelim.
Öncelikle olayı iyi anlayalım; Konsantrasyon bozukluğu nedir?
Konsantrasyon; dikkat kesilmek, odaklanmak demektir. Konsantrasyon bozukluğu ise haliyle kişinin dikkatini bir noktaya verememesi, odaklanamamasıdır. Psikolojik ve biyolojik nedenlere bağlı olarak zaman zaman herkes bu tür bir sorun yaşayabilir ancak nedenlerin devam etmesi halinde konsantrasyon bozukluğu kişide kronik hale gelebilir.
Konsantrasyon bozukluğundan şüpheleniyorsanız bu belirtilere dikkat edin:
- Hiçbir işi tamamlayamama, sonunu getirememe.
- Ayrıntıları görememe.
- Dikkat gerektiren işlerde başarısız olma.
- Sık sık iş değiştirme.
- Görev ve sorumlulukları sürekli erteleme.
- Dinlemekte zorlanma.
- Konuşulanları akılda tutamama, unutma.
- Soruları daha tamamlanmadan yanıtlamaya çalışma.
- Konuşanların sözünü kesme.
- Ani plan değişimleri yapma ya da para harcama.
- Sürekli güvensizlik ve huzursuzluk hali.
- Yerinde duramama hali.
Genel olarak konsantrasyon bozukluğu yaşayan kişilerde görülen belirtilerden bazıları bu şekilde. Elbette tüm bu belirtiler aynı anda görülmeyebilir ancak konsantrasyon bozukluğu kronik hale gelmeye başlarsa bu belirtiler sosyal hayatta ve iş hayatında çok daha büyük sonuçlar olarak kişinin karşısına çıkabilir.
Peki ama konsantrasyon bozukluğu neden olur?
- Devamlı dikkatiniz dağılıyor.
- Yeterince uyumuyorsunuz.
- Yeterince egzersiz yapmıyorsunuz.
- Yemek alışkanlıklarınız berbat.
- Kontrol edemediğiniz çevresel faktörler var.
Devamlı dikkatiniz dağılıyor:
Ortamlarda atıp tutmak kolay ama kabul edelim konsantre olmak her zaman kolay bir iş değil, özellikle de uyarıcıların giderek arttığı günümüz dünyasında. Uzmanlara göre bir kişinin odaklanmaya çalıştığı sırada yalnızca göz ucuyla akıllı telefonunu görmesi bile konsantrasyon bozukluğuna neden olabiliyor. Odanızdaki bir poster, yan odadaki açık televizyon, yamuk kestiğiniz tırnağınız gibi sayısız neden daha saymak mümkün.
Yeterince uyumuyorsunuz:
Stanford Üniversitesi Uyku Tıbbı Merkezi'nde görevli Dr. Allison T. Siebern, kronik uykusuzluğun düşük uyanıklığa neden olduğunu söylüyor. Yani asla tam olarak uyanık olamıyoruz. Hal böyle olunca da düşünce süreçleri yavaşlıyor, odaklanma sorunları başlıyor, muhakeme yetenekleri olumsuz etkileniyor ve dahası hafıza problemleri ortaya çıkıyor. Ara sıra az uyumak kimseyi öldürmez ancak düzensiz bir uyku rutinine bağlı olarak yeterince uyumamak, konsantrasyon bozukluğunun en önemli nedenlerindendir.
Yeterince egzersiz yapmıyorsunuz:
Konu döndü dolaştı yine göbeğimize geldi diye düşünmeyin. Başlıkta bahsettiğimiz egzersiz aslında kas hareketleri ile ilgili bir durum. Elbette sağlıklı bir vücut için günde yarım saatlik yürüyüşler öneriliyor ancak konsantrasyon bozukluğuna karşı yapılacak egzersizlerde daha çok esnemelere dikkat etmelisiniz. Yeterince egzersiz yapmaya kişilerin devamlı boynu, omzu, göğsü, bacağı ağrır. Büyük bir ağrı olmasa bile yaşanan düşük seviyeli bu rahatsızlık odaklanmanızı engelleyecektir.
Yemek alışkanlıklarınız berbat:
Üzgünüz başlık biraz sert oldu ama gerçek bu. Az yerseniz şekeriniz düşer ve odaklanamazsınız, çok yerseniz şekeriniz bir anda yükselir ve yine odaklanamazsınız. Yağı, karbonhidratı kıstım derseniz beynimiz ihtiyacı olan yağ asitlerini alamaz ve yine odaklanmazsınız. Diğer gerekli proteinleri, vitaminleri ve mineralleri saymaya bile gerek yok. Yani sağlıklı ve düzenli beslenmediğiniz sürece konsantrasyon bozukluğu yaşamanız işten bile değil.
Kontrol edemediğiniz çevresel faktörler var:
Çok basit gibi görünse de aslında pek çok kişinin konsantrasyon bozukluğu yaşamamasının nedeni, kontrol edemediği çevresel faktörlerdir. Bakmakla sorumlu olduğunuz birileri varsa, devamlı stres altındaysanız, ofis arkadaşlarınız fazla konuşuyorsa, üst komşunun yeni bir bebeği olmuşsa, sokak lambasının ışığı direkt olarak yüzünüze geliyorsa, faturayı ödeyemem diye evi yeterince ısıtamıyorsanız konsantrasyon bozukluğu yaşamanız mümkün. Örnekleri dilediğiniz kadar çoğaltabilirsiniz.
Peki ne yapalım, konsantrasyonu ne artırır? İşte uygulayabileceğiniz bazı basit yöntemler:
- Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın.
- Çoklu görevlerden kaçının.
- Ana odak noktanızı belirleyin.
- Mola vermeyi ihmal etmeyin.
- Beyin ve vücut egzersizleri yapın.
- Yemek ve uyku düzeni belirleyin.
Dikkat dağıtıcıları ortadan kaldırın:
Ortadan kaldırmadan önce etrafınızdaki dikkat dağıtıcıları tespit edin, elbette bunun ilki telefonunuzdur. Telefonunuzu sessiz moda ya da uçak moduna alın ve göremeyeceğiniz bir yere kaldırın. Masanız dağınıksa toplayın, çiçeklerin sulanmasını gerekiyorsa önce onu yapın, yanınıza su ve atıştırmalık alın, odanın ışığını ve ısısını ona göre ayarlayın, rahat bir şeyler giyin. Yani çalışmaya başlarken tek bir bahaneniz bile kalmasın.
Çoklu görevlerden kaçının:
Elbette bazı insanların zihni farklı çalışır, bir şeyler okurken bir yandan bir şeyler dinleyebilir ve hatta aynı anda birileriyle telefonda konuşabilir. Fakat konsantrasyon bozukluğundan bahsediyorsak tüm bunları aynı anda yaparak odaklanamazsınız. Hadi diyelim bir şekilde odaklandınız ve tüm bunları aynı anda yaptınız. Emin olun sonuç istediğiniz kadar iyi olmayacaktır.
Ana odak noktanızı belirleyin:
Kişilerin konsantrasyon bozukluğu yaşamasının temel nedenlerinden bir tanesi de geçmişi düşünüp gelecek için kaygılanmasıdır. Hal böyle olunca olan şimdiye oluyor ve elinizdeki işe odaklanmakta zorluk çekiyorsunuz. Eğer geçmişle bir sorunuz varsa tamam durun ve üstüne düşünün ya da geleceğiniz için kaygılanmak istiyorsanız tamam bunu yapın. Ancak bunlara kendinizi kaptırmayın ve bugünde, şimdide yaşadığınızı unutmayın. Geçmişi değiştiremezsiniz ama geleceği bugün şekillendirirsiniz.
Mola vermeyi ihmal etmeyin:
Oturup saatlerce tek bir konuya odaklanmak elbette herkesin harcı değildir. Bu nedenle adım adım gidin ve kendinize 20 ya da 30 dakikalık çalışma süreleri belirleyin. Alarm kurun ve süre dolduktan sonra kendinize 5 ya da 10 dakika mola verin. Mola sürenize uymanız son derece önemli. Emin olun bu tür bir çalışma sistemi kurmak, oturup saatlerce bir şeye odaklanmaya çalışmaktan çok daha verimli olacaktır.
Beyin ve vücut egzersizleri yapın:
Sabahları uyandığınız zaman hafif egzersiz yapmaya çalışın. Böylece daha uyanır uyanmaz vücudunuz dopamin, norepinefrin ve serotonin üretmeye başlayacaktır. Boş zamanlarınızda ekranı aşağı yukarı kaydırmak yerine sayısız bulmaca oyunundan birini çözerek beyin egzersizi yapabilirsiniz. Böylece zihniniz odaklanma becerilerini geliştirecektir.
Yemek ve uyku düzeni belirleyin:
Gece uykusuna önem verin. Tamam, her zaman sabahın köründe kalkmak zorunda değilsiniz ama her gün aynı saatte yatıp aynı saatte kalkmaya çalışırsanız hem uykunuzu iyi almış olursunuz hem de stresiniz azalır. Belirli bir yemek düzeninde sağlıklı bir şekilde beslenirseniz aslında odaklanma süreniz de düzene girer çünkü kan şekeriniz bile aynı saatlerde artar ve düşer. Beyninizin ihtiyacı olan bileşenleri alması ise odaklanmanızı kolaylaştıracaktır.
Son yıllarda hepimizin yaşadığı konsantrasyon bozukluğu nedir, neden olur, konsantrasyonu ne artırır gibi merak edilen soruları yanıtladık. Eğer ne yaparsam yaparım bir türlü konsantre olamıyorum diyorsanız bir uzmandan yardım almaktan çekinmeyin.
