Türkiye’nin güneyinde yer alan bölgeler, Sümerler gibi tarihin en kadm toplumlarına ev sahipliği yapan alanlara oldukça yakın. Mardin’de yapılan son kazılar ise söz konusu tarihi mirasın önemini bir kez daha gözler önüne serdi. Dergeçit ilçesinde 11 bin 500 yıl önce inşa edildiği düşünülen bir tapınak ve kültür merkezinin kalıntıları bulundu.
Neolitik döneme ait olduğu düşünülen yapı hakkında, Mardin Artuklu Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Dr. Öğr. üyesi Ergül Kodaş açıklamalarda bulundu. Kodaş, “Göbeklitepe’ye yaklaşık 300 kilometre mesafede bulunan boncuklu tarlada T biçimli stellere sahip bir yapı bulmak oldukça şaşırtıcı.” dedi.
Yuvarlak şekillere sahip evlerin bulunduğu yerleşim yerinin tam ortasında bulunan 4 adet uzun stel bulunuyor. Bu steller ise tıpkı Göbeklitepe’de yer alan steller gibi T şekline sahip. Kalıntılardan anlaşıldığı kadarıyla uzmanlar, tapınağın yapıldığı dönemde 10 metrelik çapa ve 8 metrelik yüksekliğe sahip olduğunu söylüyorlar.
4 adet stelin yanı sıra yapının kuzeydoğu yönünde iki adet, güneybatı yönünde ise üç adet niş, yani duvar oyuğu tespit edilmiş durumda. Tespitlere göre tapınağı inşa edilmeden önce 2 metre derinliğinde de bir çukur kazıldı ve içerisinde inşa edildi.
Yetkililerin açıklamalarına göre binaın duvarlarında yassı doğal taşlar bulunuyor. Tapınağın merkezinde simetrik bir şekilde duran dikmelerin, zamanında bir çatığı taşıdığı söyleniyor. Mardin Dargeçit’teki kazı çalışmalarına devam edilirken, bölgenin tarihi önemi giderek artıyor.
Peki Mardin'deki 11.500 yıllık bu tapınağı kim inşa etti?
Göbeklitepe’ye yakın ve benzer olmasından dolay bilim insanları, Mardin’de bulunan tapınağın aynı kültüre ait olduğuna dair şüpheler taşıyorlar. Ancak Göbeklitepe’yi inşa eden kültüre, topluma dair çok bilgi bulunmuyor. Bilinen en önemli detay, söz konusu toplumun ya da toplumların avcı ve toplayıcı özellikler taşıdıkları.
Söz konusu bulguların önemini ve gizemini arttıran bir diğer detay ise bugün adını bile bilmediğimiz bir başka inancı sembolize etmeleri. Zira günümüz inançlarından yaklaşık 10 bin yıl daha eski bir inanç ve bu bağlamda gelişen kültürel yapının detayları büyük merak konusu.
