Sabah kalkıp kendinize o gün “Bugün çok çalışkan olacağım, bütün işleri halledeceğim, 600 soru çözeceğim” gibi sözler verdiğiniz, sonra da iş gerçekten çalışmaya geldiğinde işlerin istediğiniz gibi gitmediğini gördüğünüz olmuştur. Çalışmanız bir nedenden dolayı bölünür, sürekli olarak dikkatinizi bölen şeyler ortaya çıkar ve gün sonunda istediğiniz kadar ilerleyemediğinizi görürsünüz.
Bunun sonucu olarak da utanç duygusu baş gösterebilir. Yaptığınız işte daha iyisini yapabileceğinizi ancak yapmadığınızı düşünürsünüz. Günü kafanızda değerlendirdiğinizde neler yapmanız ve neler yapmamanız gerektiğini ele alırsınız En sonunda da hedefinizi gerçekleştiremeyeceğinizi düşünebilirsiniz. Bunun adı üretkenlik utancıdır.
Üretkenlik utanıcının iki etmeni vardır:
Üretkenlik utancının iki etmeninden ilki, asla yaptığınız şeyin size yetmemesidir. Kaç saat çalışırsanız çalışın ya da kaç farklı şey yaparsanız yapın, her zaman için biraz utanç hissedersiniz. Ne yaparsanız yapın yeterli gelmez.
İkinci neden ise “üretken olmayan” şeyler yaptığınız için hissettiğiniz utanç duygusudur. Zamanınızı üretim odaklı olmayan şeylere ayırdığınızda hissettiğiniz duygu budur. Bu illa mesai saatleri içerisinde başka bir şeyle ilgilenmek değildir. Örneğin bir öğrenci film izlerken de bu hisse kapılabilir.
Ne yazık ki ülkemizde, hatta dünya genelinde iş yerlerinin büyük kısmı da bu psikolojiyi destekler. Çalışanların işle ilgili tutkulu olması ve daha fazla çalışması ilerlemenin tek yolu olarak gösterilir. Bazı firmalar çalışanlarının tuvalette geçirdiği süreyi bile kontrol eder.
Utanç, motivasyon kaynağı değildir
Üretkenlik utancı aslında boş vakitlerin keyfini elinizden alırken motivasyonunuzun da körelmesine neden olur. Daha da kötüsü bu his, gündelik olarak motivasyon sağlama konusunda oldukça yetersiz.
Utanç konusunu kendi tecrübelerinize göre de değerlendirirseniz, en sonunda bu hissin hiçbir şekilde üretkenliğinizi arttırmadığını, daha fazla odaklanmanızı sağlamadığını ve sizi daha mutlu bir insan haline getirmediğini göreceksiniz.
Gerçekte üretkenlik utancı bir sarmaldır. Utandığınız için motivasyonunuz düşer, kendinizi yetersiz hissedersiniz. Bu nedenle daha az üretken olursunuz. Haliyle utancınız artar. Bu döngüyü bir noktada kıramazsanız etkileri oldukça ağır olabilir.
Üretkenlik utancının 3 ana nedeni (ve üstesinden gelme yolları)
Neden 1: Değerinizi başarılarınıza göre belirliyorsunuz
Üretkenlik utancının en temel nedenlerinden biri, muhtemelen de en popüler nedeni başarılarınızın değerinizi belirlediği inancıdır. İstediklerinizi yapamadığınızda kendinizi değersiz hissedersiniz. Ne yazık ki hayatta her şeyin yolunda gittiği günlerin sayısı oldukça azdır, bu yüzden de sık sık kişiler sıkıntı çekerler.
Bu sorunun üstesinden gelmek için ilk yapabileceğimiz şey, kendi değerimiz ile üretkenliğimizi ayırmaktır. En iyi üniversitelerden birini kazanamamak ya da işyerinde terfiyi alamamak kimseyi daha az değerli, daha önemsiz birisi haline getirmez. İnsanlar kartvizitleri ile öğrenilir, kişilikleri ile tanınırlar. Sizi değerli olan kim olduğunuzdur, ne yaptığınız değil.
Kaldı ki gerçekte her zaman için yapılabilecek daha fazla şey vardır. Schindler’in listesinde Oscar Schindler, “Şu arabaya binmeseydim daha çok insan kurtarabilirdim” der. Sonuç olarak her zaman için yaptığımızdan fazlasının mümkün olduğunu düşünmemiz normaldir.
Kişisel olarak “yeterli” bulduğunuz noktayı belirleyin. İlk olarak bu noktayı belirledikten sonra kendinizi değerlendirebilirsiniz. Zaman ve üretkenlik kontrol uygulamalarından yardım alabilirsiniz.
Neden 2: Hedefleriniz hiç gerçekçi değil
Bir diğer neden ise insanların kendilerine gerçekçi olmayan hedefler koymasıdır. Hedefler koymak motivasyon açısından iyidir ancak gerçekçi oldukları sürece. Hedefleriniz çok büyük olduğunda ise o hedefe ulaşamadığınız her an kendinizi yetersiz hissedersiniz.
Hedeflerin güzel yanı, size ulaşmak istediğiniz bir nokta sunmasıdır. Kötü yanı ise genelde bir hedef koyarken bir süreç planlanmamasıdır. Hedefe ulaşma süreci gözden kaçırılır, bu nedenle de son ana kadar kişiler başarısız olduklarını düşünür.
Bu noktada yapmanız gereken şey ise bazı sorulara cevap vermektir. Böylece bu sorunu aşabilirsiniz. Ne başarmak istiyorsunuz? Oraya nasıl ulaşacaksınız? Bunu neden istiyorsunuz? Bu soruları cevaplamak hedefe ulaşmayı kolaylaştıracak ve hedefe ulaşma sürecinin de farkına varmanızı sağlayacaktır.
Hedef belirlemek için SMART yöntemini kullanabilirsiniz. Yani hedefiniz;
- Spesific: Spesifik
- Measurable: Ölçülebilir
- Achievable: Ulaşılabilir
- Relevant: İlgili
- Time-Bound: Zaman Sınırlı,
olursa daha net ve daha değerlendirmesi kolay olacaktır.
Bilim Dünyası, İnsanların En Verimli Yaşını Açıkladı
Neden 3: Herkesin sizden iyi olduğunu düşünüyorsunuz
İnsanlar sürekli olarak bir şeyleri birbirleri ile karşılaştırırlar. Buna kendileri de dahildir ve kendilerini de başkaları ile kıyaslarlar. Kazanılan okullar, yapılan işler, arabalar... İnsanlar kıyaslama yapmaya bayılır.
Etrafımızdaki insanlara bakıp sürekli olarak sayıları ya da görünen başarıları karşılaştırırsak, başkalarının bizden daha iyi olduğunu, bizim akranlarımız kadar iyi işler yapamadığımızı düşünmemiz normaldir. Zira insanlar kendilerinde kusur bulmak istedikleri zaman bulacaklardır.
İlerlemenin kendisini, hedeften önemli tutun. Adımlarınızı bir takvimden takip edin. Yani kendi başarı gölünüzü damlaya damlaya oluşturun. Sprint yarışları ile maraton yarışları farklıdır, ne başarmak istiyorsanız ona göre ilerleme kaydedin.
Zamanınızı olumlu şekilde yönetmenize yardımcı olabilecek uygulamalar var, onlardan edinin. Bu uygulamalar sayesinde gerektiğinde odağınızı da arttırabilirsiniz, örneğin dikkatinizi dağıtan sosyal medya uygulamalarını belli saatler arasında devre dışı bırakabilirsiniz.
Üretkenlik utanç döngüsünden çıkın. Dünya üzerindeki hiç kimse %100 üretkenliğe ulaşamaz. Bunu anladığınızda utanç döngüsüne de gerek olmadığını anlayacaksınız. Kendinize gerçekçi hedefler koyarsanız, daha fazlasını başarabilirsiniz.
