Geçtiğimiz günlerde, Tayland’daki bir mağarada 12 erkek çocuk ve çocukların futbol antrenörü mahsur kaldı ve teknoloji milyarderi Elon Musk bu hadiseyi yakından takip eden milyonlarca insandan biriydi. Ancak geniş imkanlara sahip olan Musk, olayı yalnızca haberlerden ve sosyal medyadan takip etmekle kalmadı, yardım etmeye de çalıştı.
Mühendislerini, kurtarma için kullanılabileceğini umduğu minyatür bir 'denizaltı' (sofistike bir metal silindir) yapmaya yönlendirdi. Denizaltının videolarını Twitter’daki 22 milyon takipçisi ile paylaştı; çok sayıda insandan destek ve dünya genelindeki birçok medya organından ilgi gördü.
Musk’ın yardım isteği takdire şayandı ama kurtarma operasyonu başkanı Narongsak Osottanakom, Musk’ın makinesinin bu görev için elverişli olmadığını bildirdiğinde (o noktada, dünyanın en iyi mağara dalgıçları tarafından tamamlanmış bir görevdi) Musk öfkeyle karşıladı. Twitter’da, operasyonun liderlerinin yardımlarını memnuniyetle karşıladığını ancak Narongsak’ın ' bu konuda uzman' olmadığını söyledi. Ayrıca, yardımcı olmaya çalışırken eleştirildiği için rahatsızlık duyduğunu ifade etti.
Belki de Musk ve genel olarak Silikon Vadisi, Tayland operasyonunu bir ders olarak görebilir. Bu, en imkansız olasılıkları gerçeğe dönüştüren bir kurtarma operasyonuydu. Tehlikeli bir mağarada yüzme bilmeyen 12 çocuk ve bir yetişkini güvenli bir biçimde yönlendirmek Silikon Vadisi’nin bir şeyler öğrenebileceği ve öğrenmesi gereken bir inovasyon modeline dayanıyordu.
Silikon Vadisi’nin bir şeyler yapma modeli, 'yapabiliriz' iyimserliğinin, bir alandaki uzmanlığın bir başkasına sorunsuzca aktarılabileceğine dair bir inancın ve süratli, gösterişli, yüksek profil bir hareket tercihinin bir karışımı. Ancak, çocukları ve antrenörlerini mağaradan çıkarmak farklı bir modeldi: Daha yavaş, daha sistemli, daha dar kapsamlı bir yaklaşımı içeren pek çok riskli işletmeyi güvenli çalışmalara dönüştüren bir model. (Mesela, ticari havayolu seyahati ya da tırmanışta geliştirilmesi seneler sürmüş kapsamlı protokoller ve güvenlik prosedürleri bulunuyor.)
Bu 'güvenlik kültürü' modeli için doğal ve yaratıcı değil diyemeyiz. Aksine derinlemesine uzmanlık, uzun süreli eğitim ve deneyimden öğrenme becerisi (ve bu deneyimlerin verdiği dersleri gelecekteki uygulamalara dahil etme becerisi), ustalığın kıymetli bir şekli.
Bu yaklaşım, havayolu pilotu Chesley Sullenberger'in motorlar devre dışı kaldıktan sonra ticari bir uçağı güvenli biçimde Hudson Nehri’ne indirmesine imkan veren şeydi. Pilot Sullenberger'in yeteneği ve soğukkanlılığı da elbette çok değerliydi. Lakin onların, hem hükümet tarafından hem de kendi kendini düzenleyen bu endüstride, çalışarak ve öğrenerek geçirdiği onlarca yıl sonunda bu durum öyle bir noktaya geldi ki, atmosfer içinde 35.000 feet’e fırlatılan bu dev metal kutular şimdilerde seyahat etmenin en güvenli yollarından birisi.
Buna karşılık, Silikon Vadisi devleri imkansız fakat etkileyici görünen zor olasılıklara para harcamayı seviyor. 2010'da, Facebook’un CEO’su Mark Zuckerberg, bunları geliştirmeye dair uzun zamanlı bir planın parçası olarak New Jersey okullarına 100 milyon dolar bağışta bulundu. Planın en önemli parçası, öğretmen değerlendirmesi ve sözleşmeli okullardı ama bu başarılı olmadı. Planın kimi yönleri vaziyeti daha bile kötüleştirdi. Eğitim karmaşık bir mevzu ve teknolojiden çok para kazanıyor olmak eğitim problemlerini çözmeye yönelik bir vasıf değil.
Nitekim Silikon Vadisi de, kendi evindeki problemleri görmezden gelmeye meyilli görünüyor. Amazon’un kurucusu Jeff Bezos, uzay araştırmalarının harcama yapılması gereken ana alanlardan birisi olduğunu vurguladı. Fakat Amazon depolarında düşük ücret ve yorucu koşullar altında çalışan işçiler, Bezos’un harcama yapabileceği başka alanlar da olduğunu düşünüyor olabilir.
Musk ve denizaltısına dair olarak Taylandlı yetkililer, kurtarma operasyonunu planlaması ve yönetmesi için uzman mağara dalgıçlarına izin vermeleri gerektiğini anladı (ve Musk, dalgıçlara liderlik edebileceğini söyledi.) Ancak, Musk’ın yarattığı bu reklam türü, kontrol edilemeyecek bir noktaya varabilir ve aşırı etki yapabilir.
Silikon Vadisi, dünyaya gerçekten de yardım etmek istiyorsa, yapabileceği çok şey var!
Örneğin işe, kendi ürünlerini daha güvenli ve kendi şirketlerini de daha adaletli hale getirerek başlayabilir. Ya da en önemlisi, kendi alanları dışındaki konularda uzman kişilere saygı duyabilir.
