80’lerin ünlü filmi Terminatör, 90’ların ünlü filmi Matrix yapay zekanın dünyamızı nasıl yöneteceği üzerine kurgulanmış senaryolar. 2000’li yıllarda hızla gelişen bilişim dünyası, günümüze gelindiğinde artık suçluları yüz hatlarından ayırdedebilen, mahkeme tutanaklarında %78 insan gibi karar verebilen yapay zeka uygulamalarına kadar ulaştı. Yapay zeka dünyayı ele geçirebilir mi bilmiyoruz, ama dünya halihazırda algoritmaların etrafında dönmeye başladı.
Algoritma nedir?
Algoritma, ünlü matematikçi El Harezmi’nin isminin batı dillerine uyarlanarak değişmiş halidir. Matematikte sistematik analiz yöntemini geliştiren bu matematikçinin bulguları bilgisayar bilimlerinin temelinde bulunur. En temel anlamda bir problemi çözmek için tasarlanan yoldur. Algoritma, bir programın yapması gereken işlemlerin adım adım planlanmış halidir. Gündelik hayatımızda Google ve diğer arama motorlarında program arama algoritmalarına, bizim verilerimizden elde ettiği bilgileri işleyerek karşımıza reklam çıkaran algoritmalarına, Facebook’ta tanıyor olabileceğiniz kişiler sekmesinde çıkan algoritmalara aşinayız. Örneğin Donald Trump’ın seçim kampanyasında davranışçı pazarlamacıların çeşitli algoritmalar kullanarak kampanyayı daha ikna edici şekilde kullandığını biliyor muydunuz?
Algoritmanın Etrafında Dönen Dünya
Bilgisayar bilimleri, gün geçtikçe sosyal olayları yönlendirmekte kullanılıyor. Aslında sadece cihazlara bir davranış modeli geliştirmiyorlar, sosyal yapıyı da belirliyorlar. Bu da ister istemez birçok kişinin kafasında soru işaretleri meydana getiriyor. Trump’ın seçimi kazanması, teknolojiyi çok iyi kullanan uzmanlara sahip olmasına bağlanıyor.
Kuzey Carolina Üniversitesi’nde sosyoloji profesörü olan Zeynep Tüfekçi, “Bu hesaplama sistemleri sizin hakkınızdaki her şeyi dijital kırıntılardan çıkarabilirler” diyor. Yani sizin kişilik profilinizi Facebook’taki beğenilerinize ve tercihlerinize göre çıkarabilirler. Bir kişinin bu bilgiye sahip olması yüzde yüz olmasa da, büyük ihtimalle kendi amaçları doğrultusunda sizi yönlendirebileceği anlamına geliyor.
En çok korkulan mesele de, kötü niyetli kişilerin bu bilgileri güçlenmek ve gücünü devam ettirmek için kullanması. Maryland Üniversitesi’nden hukuk profesörü olan Frank Pasquale, varolan yasaların kişilerin haklarını korumak için yeterli olduğunu ve kişisel verilerin asla firmaların eline geçmemesi gerektiğini düşünüyor. Avrupa Birliği’ndeki veri koruma kanunun tüm dünyada uygulanmasını istiyor.
Yapay zeka dünyayı ele geçirir mi bilemeyiz, ancak her şeyden önce insanları hakkında bilgi toplayıp onları yönlendiren algoritmalar kötü niyetli kişilerin (örneğin Hitler) eline geçerse, bunun insanlık için iyi olmayacağı kesin.
