Kripto para ekonomisindeki yükselişlerden çok dalgalanmaları ve kriz senaryoları tartışılmaya başlandı. Dünya ekonomi tarihine bakarak çizilen kriz ihtimalleri yapısı itibariyle Bitcoin’e uzak dursa da krizler, gelişim açısından aynı şekilde ilerliyorlar.
Ekonomi tarihimizdeki büyük krizleri çoğu borçlanma kaynaklı olarak gerçekleşti. Bu sadece ülkemizde değil, dünya ekonomisini yöneten kapital sistemler için de kronik bir hastalık haline geldi. Kimi ekonomistler, Bitcoin’in geleceğin para birimleri için bir örnek teşkil ettiğini düşünüyorlar. Ancak bu geçiş döneminin öncesinde, dev bir kriz yaşanabileceği uyarısında bulunuyorlar.
ABD’nin ve dolayısı ile dünyanın en büyük yatırım şirketleri arasında bulunan Morgan Stanley, kripto para birimlerine karşı dengeli tavrıyla biliniyor. Zaten ülkemiz dahil dünyanın pek çok yerinde kripto paralara karşı alınan tavrın arkasında, bu şirketlerin olaya bakış açıları yatıyor.
Her ne kadar 2017 yılı kazançlı bir yıl olsa da Bitcoin yatırımcıları için bu süreklilik kazanmayabilir. Sistemin kendisinde bir borçlanma ya da faizlenme olmasa da, medyadan duyduklarıyla hareket eden insanların sayısı artıyor ve evlerini, arabalarını satıp bu işe giriyorlar. Yani borçlanmaları mevcut finansal sistemlere karşı gerçekleşiyor. Bitcoin’in olası bir çöküşünde, bu yatırımların hepsi sonsuza dek tarih olabilir ve dev borçlarla karşı karşıya kalan ekonomilerin kurbanı olabiliriz.
Morgan Stanley analisti James Faucette, bir müşteri raporunda, duruma karşı aldıkları net tavrı ortaya koydu:
“Bitcoin Decrypted” isimli Morgan Stanley raporunda uzman ismin tespitleri, Bitcoin'in para birimi gibi davranmaması ve bir tasarruf aracı (altın, gümüş vb.) gibi yatırım araçları olmamasının altı çiziliyor. Raporda dikkat çeken diğer unsurlar şöyle:
- Bitcoin, para birimi gibi değerlendirilemez çünkü herhangi bir faiz söz konusu değil.
- Bitcoin, dijital altına benzetilebilir fakat altının tersine gerçek dünyada bir kullanım alanı yok. (Altın, elektronik devrelerde ve mücevherlerde de değer kazanıyor)
- Teknik anlamda ödeme ağı olmakla birlikte Bitcoin'i ölçeklendirmek zor ve işlem ücreti bulunmuyor.
- Bitcoin'in son 30 günlük ortalama günlük işlem hacmi 3 milyar dolar seviyesinde bulunuyor. Yasal mevzuatı olan döviz piyasasında ise güncel günlük hacim 5.4 trilyon dolar. Yani arada çok çok ciddi bir uçurum var.
- Bitcoin için tahmini günlük alım hacmi 300 milyon dolardan daha az.
James Faucette ve Morgan Stanley’e göre tüm bu unsurlar, kripto paranın riskli bir sistem olduğunu ve kazanma ihtimalinin düştüğünü gözler önüne seriyor.
Faucette, “Eğer hiç kimse bu ödeme teknolojisini kabul etmezse, o halde değeri sıfır olur.” diyor. Hemen aşağıda Bitcoin’in para birimi olarak kabul edildiği dünyanın en büyük 500 e-ticaret şirketini görebilirsiniz:
Gündelik hayatımızda sadece bir değer olarak yer alan Bitcoin, işlevsel ve kitlesel bir şekilde toplumların kullandığı takas birimi haline dönüşmezse, Faucette’in sözleri doğru çıkabilir.
