Herhangi bir insan bizi herhangi bir durumdan dolayı övdüğünde oldukça mutlu oluruz. Bununla birlikte yaptığımız ya da başardığımız şeyden daha çok gurur duyar ve bu işin üzerine daha fazla düşebilmek için gerekli motivasyonu kazanırız.
Konumuz çalışmaya geldiğinde bilim, birini övmenin parasal ödülden çok daha etkili olduğunu ortaya koymuştur. Mesela Gallup isimli bir araştırma şirketi, 4 milyondan daha fazla çalışanın katıldığı bir anket düzenledi. Yaptıkları şeylerden övgü alan çalışanlarda bazı durumların gözlemlendiği ortaya çıktı.
4 milyondan fazla kişiyle yapılan ankete göre övgü alan insanlarda görülen değişiklikler:
- Kişisel verimlilikleri arttı.
- İş arkadaşlarıyla kurdukları iletişim iyileşti.
- Bulundukları yerde kalma istekleri arttı.
- Müşterilerden aldıkları bağlılık ve tatmin düzeylerinde artış yaşandı.
- İş kazalarında azalma görüldü.
Araştırmacılar, övgünün yalnızca çalışan insanlar üzerindeki olumlu etkilerini de ortaya çıkarmadı. Bununla birlikte çocukları ve eşleri övmek de olumlu etkiler yaratıyor ancak buradaki ana sorumuz şu: Övgünün önemini biliyor ve hissediyor olsak da neden başkalarını daha sık övmüyoruz?
Neden birilerini övmeliyiz?
Daha önce övülen şeyleri tekrar övmek biraz saçma geliyor olabilir. Mesela bir patron yeni çalışanının gösterdiği çalışma disiplininden ve isteğinden memnun kalmış ve onu övmüş olabilir ancak zaman geçtikçe patron daha az övgü gösteriyordur. Peki neden?
Bunun sebebi, aynı durumu övmenin artık işe yaramadığını düşündüğünden olabilir. Mesela bir patron, "Yapması gereken işi yaptıkları zaman neden övmeliyim?" şeklinde soru sorabilir fakat bu sorunun cevabı da oldukça basit bir şekilde verilebilir: Övmezseniz, o çalışan yapmakta olduğu şeye daha az istekli hâle gelebilir. Hatta daha kötüsü, patronundan daha fazla öven başka bir patronla yakın hâle gelebilir ve sonunda çalışanınızı kaybedebilirsiniz.
Bu prensip, yalnızca iş durumlarında geçerli değil. Aile ve diğer ilişkilerde de aynı mantık söz konusudur. Peki nasıl diğer insanları daha çok takdir eder hâle gelebiliriz? Övgülerimizi nasıl değerli hâle sokabiliriz?
Övgülerimizi nasıl daha değerli kılarız?
Zaman geçtikçe kendimizi yakın hissettiğimiz kişilere karşı daha eleştirel yaklaşıyor olabiliriz. Burada yapıcı eleştiriden bahsetmiyoruz. Daha çok bize neler yaptıklarına odaklanmak yerine neyi kaçırdıklarına odaklanıyoruz ve bunları eleştiriyoruz.
Neden bu insanların yaptıkları doğru şeylere odaklanmıyoruz? Eşinizin, çocuğunuzun veya meslektaşınızın sevdiğiniz davranışlarını veya özelliklerini listelemeye başlayabilirsiniz. Hatta bu kişilerin kendilerinde bile görmedikleri bir özelliği görmeyi başarabilirseniz ortaya mucizeler çıkarabilirsiniz.
Bir başkasında bulunan özelliği kendinizce takdir ediyorsanız bunu dışa da vurmalısınız. Dışa vururken de olabildiğince açık, anlaşılabilir ve samimi olmaya gayret göstermelisiniz.
Bir kişiyi takdir ederken hislerinizi net bir şekilde söyleyin, karşıdaki kişinin anlamaması ihtimalini ortadan kaldırın. Yalnızca takdir ettiğinizi de söylemeyin, bununla birlikte neden ve neyi takdir ettiğinizi de belirtin. Samimi olmayı da unutmayın. Etkili iletişim ve farklı düşünme konusunda danışmanlık yapan Justin Bariso, bir kişiyi nasıl takdir etmemiz gerektiğine dair şu örneği vermiş:
"Selam, konuşabilir miyiz? Bunu çok sık söylemiyorum ancak seni ve burada yaptığın her şeyi takdir ediyorum. (Bu kişinin hangi özelliğini sevdiğinizi ve neden bu özelliğini beğendiğinizi belirtin. Ne kadar özel, o kadar iyi). Bu, (evimizi / iş yerimizi) çok daha iyi bir hâle getiriyor. Seni tanıdığıma çok mutluyum."
Elbette bu örnek doğrudan kullanılmamalı. Kendi konuşmanız size ve içinde bulunduğunuz duruma uygun olmalı. Yalnız sakın samimiyeti unutmayın. Ayrıca birisini takdir etmeyi yapmanız gereken bir şeymiş gibi düşünmeyin, bunu bir düşünce yapısı hâline getirin.
