10 yıl öncesine kadar Sears, 3.500’den fazla mağaza işletiyordu. Önümüzdeki şubat ayına kadarsa Sears ile Kmart’ın kombine mağazalarının sayısının 182’ye kadar düşmesi bekleniyor. Perakende firması için işler her zaman bu kadar kötü görünmüyordu. Resmi olarak 1893 yılında kurulan Sears, bir zamanlar dünyanın en büyük perakendecisi olarak her yıl milyarlarca dolar kâr ettiğini açıklıyordu.
Merkezi, bir zamanlar dünyanın en yüksek binası olan Sears Kulesi’nde bulunan şirket, eskiden tüm dünyaya etki edebiliyordu. Peki ne oldu da etkisi dünya çapında bilinen, bir zamanların en güçlü ve en büyük perakende firması olan Sears iflasın eşiğine geldi? Gelin, kuruluşundan bu zamana kadar Sears’ın öyküsüne yakından bakalım.
Richard W. Sears, R.W. Sears Watch Company’yi 1886 yılında Minnesota’da kurdu:
17 yaşında telgraf personeli olarak iş hayatına atılan Richard W. Sears, bir süre sonra işinde terfi alarak Minnesota’da istasyon şefi olarak görev yapmaya başlamıştı. Birikimini saat ve mücevher satan bir şirket için harcayan Sears, belki de hayatının kararını böylelikle vermiş oldu.
İşini 1887 yılında Chicago’ya taşıyan Sears, kısa bir süre sonra Alvah C. Roebuck’u saat tamircisi olarak işe aldı. Genç girişimci, daha sonrasındaysa saat şirketini 1889’da sattı. Yıllar 1893’ü gösterdiğindeyse Roebuck ile Sears, yine postayla satış yapan 'Sears, Roebuck & Company’yi kurdu.
1895’te Richard W. Sears, kısa zamanda popüler olacak Sears kataloglarını planlamaya başladı:
Şirket, dönemin giysi imalatının önemli isimlerinden Julius Rosenwald tarafından satın alınıp yeniden organize edildikten sonra katlanarak büyümeye başladı. Mağazalara erişimi olmayan, kırsal alanlardaki kişiler için düşük maliyetli ürünler konusunda uzmanlaşan şirket, potansiyel müşteriler için Sears katalogları hazırlamaya başladı. Bu kataloglar, şirkete inanılmaz bir popülerlik kazandırmayı başardı.
Kataloglar üzerinden birçok üründe indirimler sunulmaya başlandı:
Günümüzdeki 'Peşinat yok' teklifine benzer şekilde müşteriler, Sears kataloglarını şirkete gönderebiliyor, ürünü alabiliyor ve ürün geldikten sonra inceleyip ödeme yapabiliyorlardı.
Sears’ın halka arzından 3 yıl sonra, Julius Rosenwald başkanlık görevine getirildi:
1906 yılında Sears, hisselerini halka arz eden ilk büyük ABD perakendecisi oldu. Hisseler, 97,50 dolardan işlem görürken aynı yıl içinde Sears, katalog tesisini ve Chicago’daki ‘Sears Merchandise Building Tower’ı kurdu. 1909’da ise Rosenwald, şirketin başkanlığına getirildi.
1. Dünya Savaşı’nın ardından Sears, ‘korkunç’ bir mali tabloyla karşı karşıya kaldı:
Savaşın etkileriyle ekonomi kötüleşmiş, çiftçiler bunalıma girmişti. Bu ekonomik bunalımdan nasibini alan şirketlerden biri de Sears oldu. Şirketi bu kötü durumdan kurtarmak isteyen Rosenwald, 21 milyon dolarlık kişisel servetini ve diğer varlıklarını harcayarak şirketi iflasın eşiğinden kurtardı. 1922’de Sears, finansal istikrarını geri kazanmayı başardı.
Rosenwald, 1924’te şirket başkanlığı görevinden istifa etti ve kendini hayırseverliğe adadı. Bu süreç boyunca Rosenwald; devlet okullarına, üniversitelere, müzelere ve hayır kurumlarına milyonlarca dolar bağışladı.
İlk Sears perakende mağazası, Chicago’da işletme yöneticisi General Robert E. Wood yönetiminde 1925’te açıldı:
1928’de Wood, resmen 'Sears, Roebuck & Company’nin başkanı oldu. Wood, 1954 yılında emekli oluncaya kadar şirket içerisinde çeşitli üst düzey görevlerde rol aldı.
Otomobilin popülerleşmesiyle birlikte Sears da güç kazandı:
İlk perakende satış mağazası, mağaza açılışlarında büyük bir zincirleme reaksiyon başlattı. Sadece 1925’te 7 mağaza daha açıldı ve 1931’de mağaza içi satışlar, postayla satışları geçti. Sears, dönemin en büyük teknolojisi olan otomobillerin popülerleşmesiyle 1931 yılında Allstate Sigorta Şirketini kurdu.
1945’te Sears, 1 milyar dolarlık satış yaptı:
Hem erkeklere hem de kadınlara hitap eden bir şirket olan Sears, çeşitli ev eşyaları ile beyaz eşya satan ilk mağazalardan biriydi. Bununla birlikte 1929’daki ekonomik çöküş ve Büyük Buhran’dan nispeten zarar görmeden çıkan şirket, satışlarını istikrarlı bir şekilde devam ettirmeyi başardı.
Tüketiciler, Sears’ın düşük fiyatlarını sevdi ve şirketin ana pazarı kentsel alandan banliyöye kaydı:
History Channel’a göre Sears adı, bu dönemde 'banliyö alışveriş deneyimi ile eşanlamlı' oldu. Banliyö (kentin yakın çevresindeki yerleşim yeri) yaşamına artan ilgiyle birlikte Sears, otomobil girişimlerine daha fazla önem vermeye başladı. Öte yandan 1951 yılında şirket, kendi sigorta şirketinin adını taşıyan ve 'uzaktan satış yapan' otomobil şirketi Allstate’i kurdu.
1969 yılında, dönemin en büyük binası olan Sears Kulesi’nin inşaatına başlandı:
110 katlı bu binanın inşa edilmesi tam olarak 100 milyon dolara mal oldu. 1973 yılında tamamlanan bina, o dönemde yeryüzündeki en yüksek yapı olmasıyla biliniyordu. Sears Kulesi, bu unvanını 20 yıl boyunca elinde tutmayı başarabildi. 36 yıl sonra Willis Kulesi olarak yeniden adlandırılan Sears Kulesi, şirketin ana mağazacılık grubu ve şirket merkezi için bir ofis olarak kullanıldı.
Şirket satışları, 2. Dünya Savaşı’nın sonundan 1970’lere kadar tüm zamanların en yüksek seviyesindeydi:
New York Times'a göre perakendecinin 350.000'den fazla çalışanı vardı. Şirket, tüm çalışanlarına döneme kıyasla çok iyi ücretler ödüyor ve onlara rahat bir emeklilik sunuyordu.
Şirket, 1980’lerin yükselen AVM’ler dünyasında kilit bir rol oynuyordu:
Alışveriş merkezleri, ilk kez 1980’lerde hiç olmadığı kadar yükselişe geçmişti. AVM’lerin bu yükselişiyle doğru orantılı olarak Sears da yükseliyordu zira şirket, her açılan yeni AVM’nin kilit mağazalarından biri oluyordu. Buna rağmen işler değişmeye başlamıştı.
1980’lerin başında şirket çalışanlarına artık satıştan komisyon alamayacağı söylendi:
Daha önceleri mağaza yöneticileri, mağazalarında hangi ürünleri satacaklarını seçebiliyorlardı ancak Sears mağazalarını standart bir hâle getirmek için bu seçenek kaldırıldı. Birçok mağaza müdürü, daha çok ilgi gören eşyaları satamadıkları için şaşırmıştı. Bununla birlikte çalışanlar da artık elektrikli süpürgeler, akülü matkaplar ve hazır giyim gibi ürünlerin satışlarından komisyon alamaz hâle gelmişti.
1986 yılında Sears, Discover Card’ın piyasaya sürülmesiyle finansal hizmet vermeye başladı:
Discover Card’ın ilk sürümlerinde Sears Kulesi’nin küçük resimleri bulunuyordu. Şirkete göre bu kart ile gerçekleştirilen ilk satın alma; 17 Eylül 1985’te Atlanta, Georgia’daki bir Sears mağazasında, bir Sears çalışanı tarafından yapıldı. Yapılan bu satış, 26,77 dolar değerindeydi.
1990’a gelindiğinde şirket, ABD’nin en büyük perakendecisi olan Walmart’a yenik düştü:
CNBC verilerine göre Walmart’ın satışları %26 gibi devasa bir artışla 32,6 milyar dolara yükseldi. Buna karşılık Sears’ın satışlarıysa yalnızca %1,2 arttı ancak 1990 yılındaki satışlar bile hâlâ daha 32 milyar dolar seviyesine ulaşabiliyordu.
1993 yılında Sears, mağaza içi perakende operasyonlarına odaklanmak için meşhur kataloglarını bıraktı. İki yıl sonra, 1995 yılında şirket, 1931’de kurulan en büyük yan kuruluşu olan Allstate Corporation’ın bir kısmını halka arz etti. Şirket, ayrıca daha fazla müşteri çekmek amacıyla giysi ve ev eşyalarının yanı sıra otomobil ve elektronik tamir hizmetleri de sunmaya başladı.
2000’lerin başında Kmart, yeni bir dev olmak için Sears’ı satın aldı:
Sears, 2002 yılında giyim şirketi Lands’ End’i 2 milyar dolara satın aldı. 2003 yılına gelindiğinde şirket, yalnızca perakende faaliyetlerine odaklanmak için kredi kartı işini Citigroup’a sattı. O dönemlerde kredi kartı işi, şirketin perakende faaliyetlerinin önüne geçiyordu ve Sears’ın yıllık kârının %60’ını oluşturuyordu.
Yıllar 2005’i gösterdiğinde Sears, Kmart ile birleşmesini tamamladı ve Walmart’ın ardından ABD’nin en büyük ikinci perakendecisi hâline geldi. Şirket, 11 milyar dolarlık bir ücret karşılığında satın alındıktan sonra Sears Holdings Corporation’ın iştiraki haline geldi ve Eddie Lampert başkanlığa atandı.
Sears hisseleri, 2007 yılında 195,18 dolar ile tüm zamanların en yüksek değerine ulaştı:
Lampert, yeni birleşik şirketin başına getirildikten sonra satışlar artmaya başladı ancak perakendecilik giderek çevrimiçi satışlara kayıyordu. Bu yüzden de kaçınılamaz düşüş başladı. 2013 yılında Lampert, satışları geri çevirebilme umuduyla şirkete CEO oldu ancak şirketin sorunları daha yeni başlıyordu.
İki yıl öncesine kadar 36,2 milyar dolar olan satışlar, 2015’te 25,1 milyar dolara kadar düştü:
Diğer büyük perakende şirketleriyle artan rekabet ve Amazon’un yükselişiyle başlayan çevrimiçi alışveriş çılgınlığı, Sears için sonun başlangıcı demekti. Öte yandan maliyetleri düşürmek ve şirketi eski şaşalı günlerine geri döndürmek isteyen CEO Lampert, ülke çapındaki düşük performanslı mağazaların birer birer kapatılmasını emretmeye başladı.
Bunun neticesinde şirket içindeki alt düzey yönetim ve çalışanlar ile Eddie Lampert arasında gerilim boy göstermeye başladı. 2016 yılına gelindiğindeyse Glassdor’da yapılan çalışan incelemelerine göre Eddie Lampert, ABD’deki en nefret edilen CEO hâline geldi.
Çalışanlar işi bırakmaya başlayınca birçok mağaza başıboş kaldı:
Çalışanlar, iş bırakmadaki temel nedenin Lampert’in kararlarıyla oluşan çalışan kıtlığı ve mağazaların giderek kötüleşmesi olduğunu söylüyor. Eski bir üst düzey şirket yöneticisi, 2016 yılında Business Insider’a verdiği demeçte “Sadece gemi battığı için değil; geminin kaptanı onlara bağırdığı, onları suçladığı ve bu durumun onların hatası olduğunu söylediği için kapıya koşan çok insan var” ifadelerini kullanmıştı.
Satışlar daha da düştükçe Sears da daha çok dükkanını kapatmaya başladı:
Durumu daha iyi kavramanız için şu bilgiyi verelim: 2010 yılında şirket, 3.500’den fazla Kmart ve Sears mağazası işletiyordu. Buna karşın o zamandan beri 3.000’den fazla mağaza kapandı. Business Insiders’ın 2019 tarihli bir makalesine göre 2010’da 43 milyar dolar olan şirket satışları, 2017’de 17 milyar doların altına geriledi.
Ekim 2018’de şirket, resmen konkordato ilan etti:
Konkordato başvurusu sırasında Sears, 700’den az mağazanın hâlâ açık olduğunu ve 68.000 çalışanının kaldığını bildirdi. Şirket başvurusunun ardından Lampert, CEO’luk görevinden istifa etti ancak konkordato işlemlerini denetlemek üzere başkanlık görevine devam etti.
Ardından Lampert, konkordatodan dört ay sonra şirketi iflastan kurtardı. 5 milyar dolarlık bu anlaşma neticesinde yaklaşık 45.000 işçi ile yaklaşık 425 Sears ve Kmart mağazası faaliyet dışı kalmaktan kurtuldu.
Sears, Lampert’e karşı yasal yollara başvurdu:
Nisan 2019'a gelindiğinde Sears, eski CEO Lampert ile birçok eski yönetim kurulu üyesinin Sears’tan milyarlarca dolar çaldığını iddia etti. Firmanın bünyesinde bulunan Lands’ End için Tommy Hilfiger’dan gelen 1,6 milyar dolarlık teklifi reddeden Lampert’in, Lands’ End’deki riskten korunma fonunu korumak amacıyla bunu yaptığı söylendi.
Suçlamalara göre Lampert, Sears’a fayda sağlamayan Lands’ End’den en az 490 milyon dolar elde etti. Bu davalar henüz karara bağlanmadı ve Lampert’in sahibi olduğu ESL Investments Inc., bu iddiaları yalanladı.
Bir zamanların en büyük perakendecisinin mağaza kapatmaları ve işten çıkarmaları hâlâ devam ediyor:
Önümüzdeki şubat ayına kadarsa Sears ile Kmart’ın kombine mağazalarının sayısının 182’ye kadar düşmesi bekleniyor. İki Dünya Savaşı ve Büyük Buhran’a rağmen hayatta kalmayı başaran zamanının devi, kendi kıyametini işte böyle yaşadı.
