Gökbilimciler, evrenin farklı yerleri hakkında çalışmalar yapmaya devam ediyorlar. Özellikle yakın zamanlarda keşfedilmiş fenomenlere ait yeni sinyallerin elde edilmesi, bilim insanlarının çalışmasının önemli bir kısmını oluşturuyor.
Çarpışan iki kara deliğin ortaya çıkardığı kütle çekim dalgaları da bilim insanlarının dikkatini çekiyor. Kara delikler hakkında yeni bilgiler sunabilecek kütle çekim dalgaları, ilk 2015 yılında gözlenmişti. O zamandan bu yana yenileri keşfedilmeye devam ediyor.
Yeni bir kütle çekim dalgası sinyali keşfedildi
2015 yılında kütle çekim dalgalarının keşfedilmesinin ardından tespit edilen en garip kütle çekim dalgası geçtiğimiz yıl kaydedildi. ABD’deki Northwestern Üniversitesi ve İskoçya’daki Glasgow Üniversitesi’nden bilim insanları, bilinen en büyük nötron yıldızından daha büyük veya bilinen en küçük kara delikten daha küçük bir nesnenin yer aldığı bir çarpışmadan ortaya çıkan kütle çekim dalgası sinyali keşfettiler.
Sinyali tespit eden bilim insanları, keşfin önemli olmasının yanında sinyalin oldukça karmaşık olduğunu açıkladılar. Araştırmacılar, bütün karışıklığına rağmen sinyalin süpernova adı verilen büyük yıldız patlamalarının nasıl gerçekleştiği hakkında yeni bilgiler sunacağını düşünüyorlar.
Kütle çekim dalgası sinyalinin keşfedilmesi çalışmasında yer alan araştırmacılardan Christopher Berry, “Bu harika olay, kara deliklerin ve nötron yıldızlarının oluşumunu anlama şeklimizi gerçekten değiştirecek” dedi. Berry, kütle çekim dalgası hakkında daha fazla sinyale ihtiyaçları olmasına rağmen var olan haliyle de sinyalin bilgilendirici olduğunu açıkladı.
2019 yılında tespit edilen sinyal, bir kara delikle nötron yıldızın çarpışması sırasında oluşmuş olabilir
Gökbilimciler, garip kütle çekimi dalgasını 14 Ağustos 2019 yılında yakaladılar. Yakalanan sinyal üzerinde yapılan analiz, sinyali oluşturan çarpışmanın bir kara delikle bir nötron yıldızının çarpıştığını işaret edince gökbilimciler sinyalle daha da fazla ilgilenmeye karar verdiler.
Bir kara delikle nötron yıldızının çarpışması sonucu ortaya çıkan kütle çekim dalgası sinyali gökbilimcilerin uzun bir zamandır beklediği bi sinyal türüydü. Çünkü şimdiye kadar sadece birleşen çiftlerin sinyalleri gözlenmişti.
Bilinen en büyük nötron yıldızından daha büyük bir nötron yıldızı ve bilinen en küçük kara delik çarpışmış olabilir
Sinyal üzerinde astrofizikçilerin çalışması, sonucunda yabancı bir olaya bakıldığı anlaşıldı. Yapılan analizle çarpışan nesnelerin birinin kütlesi Güneş’in kütlesinin yaklaşık 23 katıyken, diğer nesnenin kütlesi ise Güneş’in kütlesinin yaklaşık 2.6 katı olduğu anlaşıldı. (Kafaların karışmaması için belirtelim: 23 kat olan kara delik, 2.6 kat olan ise nötron yıldızı)
Bilim insanları, çarpışmadaki kara deliğin bugüne kadar gözlenmiş en küçük kara delikten daha küçük olduğunu, nötron yıldızının ise bu zaman kadar tespit edilmiş en büyük nötron yıldızından daha büyük olduğunu açıkladılar.
Çalışmaya katılan Northwestern Üniversitesi’nden astrofizikçi Vicky Kalogera, çarpışmadaki nesneleri tam olarak tanımlayamamış olmalarına rağmen bilinen en ağır nötron yıldızını ve en hafif kara deliği gördüklerini açıkladı.
Çarpışan iki nesnenin kütle farkları ve uzaklık, olayın detaylarının öğrenilmesini engelliyor
İki nesnenin çarpışması hakkında açıklama yapan bilim insanları, iyi eşleşen çarpışmaların aksine gözlenen çarpışmanın büyük ölçüde düzensiz olduğunu açıkladılar. Gökbilimciler, çarpışmada yer alan büyük nesnenin küçük nesnenin neredeyse dokuz katı olmasının olayın ayrıntılarının tespit edilmesini zorlaştırdığını belirttiler.
Vicky Kalogera, “Pac-Man’in küçük bir noktayı yediğini düşünüyorum. Kütleler oldukça asimetrik olduğundan daha küçük olan kompakt nesne bir tek bir ısırıkta kara delik tarafından yutulmuş olabilir” dedi.
Kara delikle nötron yıldızının çarpışması olayının detaylı bir şekilde incelenmesini engelleyen diğer faktör de uzaklıktır. Tespit edilen çarpışma olayı Dünya’dan yaklaşık 800 milyon ışık yılı uzaklıkta meydana geldi. Bu mesafe çarpışmanın detaylarının anlaşılmasının önünde büyük bir engel oluşturuyor.
Kütle çekim dalgası sinyalleri, evrenin keşfi hakkında yeni bilgiler sunabilir
Bilim insanları, büyük bir kısmı gizem perdesinin arkasına saklanmış bu olayı çözmek için daha fazla kütle çekim dalgası sinyali yakalamaya çalışıyorlar. Yakalanacak yeni sinyaller, bilinen en küçük kara delikten daha küçük, bilinen en büyük nötron yıldızından daha büyük nötron yıldızının çarpışmasının detayları için referans görevi görebilir.
Christopher Berry, tespit edilen kütle çekim dalgası sinyalinin, bu alandaki zengin geleceğe ve evren hakkında yeni bilgilere işaret ettiğini söyledi. Berry, “Bu, evreni kütle çekimi dalgalarıyla keşfetmeye başladığımızın kanıtıdır. Orada ne olduğunu bilmiyoruz. Tipik kütle çekimi dalgalarının ne olduğunu biliyoruz. Ama karmaşık sinyalleri hala öğrenmeye çalışıyoruz” dedi.
