Konuya geniş yer ayıran Antiquity (Eski Uygarlıklar) dergisinde yer alan makaleye göre, 1894 yılında Rusya/Ural Dağları yakınlarındaki Yekaterinburg bölgesinde altın arayan madenciler tarafından ortaya çıkarılan Shigir İdolü, dünyanın ilk medeniyetine ait olabilir.
Almanya/Göttingen Üniversitesi’nden arkeoloji uzmanı Thomas Terberger, “Bu heykelin saygıdeğer yaşı 11.600 yılı buluyor ve diğer buluşlarımız, bize avcı-toplayıcıların karmaşık ritüeller yaptıklarını ve sanatlarında soyut fikirleri ifade edebildiklerini söyletiyor. Görünüşe göre din ve kültür, daha önce düşünüldüğü gibi çiftçilikle birlikte değil, çok daha önce ortaya çıktı” diye konuştu... Oysa daha önce heykeli inceleyen yerel arkeologlar, yapılan radyokarbon analizleri sonucu heykelin yaşının 8-9 bin arası olduğunu öne sürmüştü.
Heykelin gerçek yaşı ortaya çıktı
İçerisinde Terberger ile birlikte Rus arkeologlar Svetlana Savçenko ve Mihail Jilin’in de yer aldığı ekip, bundan 3 yıl önce heykelle alakalı geniş çaplı bir araştırma başlatmış; önce heykelin karaçam ağacından yontulmuş olduğunu belirlemiş, ardından da kütle spektrometresiyle yaşını ölçmüştü.
Shigir İdolü, üzerinde şeytani kol ve yüz görüntülerinin olduğu 5 metreden büyük, tek parça halinde bir heykel. Peki bu heykel ormanı ‘tabu’laştıran bir simge mi, yoksa dini ritüel veya ata ruhlarına hürmet amacıyla mı yapıldı? Önceleri böyle düşünülüyor, bu vb. sorular soruluyordu. Fakat Rus ve Alman arkeologlar, Shigir İdolü’nün kötü ruhların ve onları yöneten orman şeytanının stilize tasviri olduğunu saptadı. Ayrıca heykelin daha evvel belirlenenden çok daha eski, yaklaşık 11.600 yıl öncesine ait olduğunu ortaya koydu.
"Bu heykel tarihi algıları değiştirebilir" diyen arkeologlar, söz konusu heykelin 1960’lı yıllarda Şanlıurfa/Göbeklitepe'de bulunan T biçiminde yontulmuş insan biçimli taşlarla aynı dönemde yapıldığını da tespit etti! Shigir İdolü ile Göbeklitepe'nin anıt taşları arasında ciddi bir benzerlik olduğunu söyleyen Thomas Terberger, "İlk anıtsal ritüel yapıları olarak nitelendirilen Türkiye'deki taş ritüel yapıları ile bu heykel benzerlik gösteriyor" ifadelerini kullandı.
Medeniyetin doğuşu
Göbeklitepe’yle beraber Türkiye'nin kuzeyinde yer alan öteki antik yerleşim bölgeleri; günümüzde dünyadaki ilk uygarlık, din ve kültür varlığının en eski izlerinden biri olarak kabul ediliyor. Süslü kafatasları ve 3-4 metre yüksekliğindeki insan benzeri sütunlar gibi yerel eserlerin, Rusya'da bulunan şeytan heykeliyle hemen hemen aynı örüntülerle kaplı olması, aralarında bağlantı bulunduğu anlamına geliyor.
Medeniyet, din ve kültürün doğuşu geleneksel manada tarımın ortaya çıkmasıyla ilişkilendiriliyordu. Rus ve Alman arkeologların keşfiyse bu fikri sorgulayarak, bizlere, medeniyetin ve kültürün nasıl ortaya çıktığı hususunda yeni düşünce ve olasılıklar sunuyor.
