Tarih öncesi dönemde Arap Yarımadası’nda insanların yaşadığı biliniyordu ancak haklarında çok fazla bilgi yoktu. Bunun nedeni ise bölgenin kurak olması ve yeterli korumanın sağlanamaması nedeniyle organik kalıntıların az olmasıydı. Araştırmacılar da uzun yıllardır güneşten, rüzgardan ve şiddetli sıcaklık değişikliklerinde korunabilecek bir yer arayışındaydılar.
Bu arayış nihayet sonuç vermeye başladı. Suudi Arabistan’daki arkeologlar, insanların 7 bin yıl önce lav tüpü olarak da bilinen mağaralarda yaşadığını keşfetti. Muhtemelen daha öncesinde de yaşamış olabileceklerini de ekledi. Bulgular, 17 Nisan’da PLOS One üzerinden yayımlandı.
Evcilleştirilmiş hayvan ve insan kalıntılarına ulaşıldı
Keşif, “Umm Jirsan” adı verilen Medine’nin yaklaşık 125 kilometre kuzeyindeki Harrat Khaybar adlı volkanik bölgedeki lav tüpünde yapıldı. Umm Jirsan’ın yatay uzunluk açısından Arap Yarımadası’nın bilinen en büyük lav tüpü mağarası olduğunun altını çizelim.
Mağarayı kontrol eden ekip, kumaş parçaları ve işlenmiş ahşap gibi nesnelere ulaştılar. Ayrıca evcilleştirilmiş hayvanların çizimleri ve 9 insan kemiğinden kalıntılar da keşfedildi. Bu bulguların ardından radyokarbon tarihleme ve lümisenans tarihleme yöntemlerini kullanarak bölgedeki insanların 7 bin yıl önce orada yaşamış olabileceğini, bu tarihin 10 bin yıla kadar çıkabileceğini gözlemlediler.
Kalıntılar, yaşam tarzları hakkında da fikir edinmemizi sağlıyor. Evcilleştirilmiş koyun ve keçi kalıntıları ve bu hayvanları tasvir eden kaya resimleri örnek olarak verilebilir. Bu hayvanlar, muhtemelen burada yaşayan insanların hayatta kalmaları için çok önemli bir rol oynamışlar.
Uzun süre yaşamadıkları düşünülüyor
*Umm Jirsan mağarası
Ancak araştırmacılar, lav tüpü mağarasının bölgedeki insanlar için kalıcı bir yaşam alanı olmadığının da altını çiziyorlar. Analize göre mağaralar, muhtemelen hayvancılık yapan kişilerin rotaları üzerinde olan bir yerdi. O zamanki insanlar, lav tüplerini gölgeye erişebilecekleri ve su içebilecekleri geçici bir alan olarak kullanmış olabilir.
Nedir bu lav tüpleri?
Volkanik bir olaydan sonra akan lavların yüzeyleri zamanla soğuyarak sertleşiyor. Ancak altta kalan lavlar akmaya devam ediyor. Donmuş bir nehir gibi düşünebilirsiniz. Üst kısmı donsa da altta su akışı devam ediyor. İşte alt taraftaki lavın akışı bittiğinde genellikle tüp şeklinde mağaralar oluşuyor. Bunlara da lav tüpü deniyor.
Lav tüpleri, Arap Yarımadası’nda günümüzde hâlâ insanlar tarafından kullanılıyorlar. Hayvanları bir araya getirmek, su kaynaklarına ulaşmak veya sadece eğlenmek için bile kullanılabiliyorlar. Bunun yanı sıra bilim insanları gelecekte insanlığın Ay’daki lav tüplerinde yaşayabileceğini tahmin ediyor.
