Burnundan çıkan ince uzun boynuzu ile vahşi doğanın en karakteristik hayvanlarından biri olan burun boynuzlu ejderha kertenkele, ilk kez 1891 yılında İtalyan kaşif Elio Modigliani tarafından Endonezya'nın ormanlarında keşfedilmişti.
1930 yılında Harpesaurus modiglianii ismiyle literatüre giren kertenkele türü, 130 sene sonra yeniden ortaya çıktı. Haziran 2018'de, Endonezya'nın Kuzey Sumatra bölgesindeki Toba Gölü'nü çevreleyen dağlık bir bölgede kuş araştırması yapan yaban hayatı biyoloğu Chairunas Adha Putra ve Depok Endonezya Üniversitesi'nden herpetolog Thasun Amarasinghe, gölün yakınlarında ilginç morfolojik özelliklere sahip ölü bir kertenkele buldu.
Burun boynuzlu ejderha kertenkele, ilk kez 1891 yılında İtalyan kaşif Elio Modigliani tarafından keşfedilmişti
Kertenkele üzerinde araştırmalar yapan Amarasinghe, bunun Kuzey Sumatra'da bulunan ilk ve tek burun boynuzlu kertenkele türü olduğunu tespit etti. Dünyanın en büyük krater gölü Toba’nın etrafında yaşayan Batak kabilesine özgü ahşap sanatların ve halk hikayelerinin, kertenkelelerin mitolojik kültürlerinde özel bir yere sahip olduğunu gösterdiğini belirten Amarasinghe, buna karşın söz konusu tür hakkında hiçbir tarihi kalıntının olmadığını ifade ediyor.
Amarasinghe’nin isteği üzerine bölgeye geri dönen yaban hayatı biyoloğu Putra, günler süren çalışmaların ardından nihayet bir dalda uzanan ve muhtemelen uyuyan burun boynuzlu kertenkeleyi gözlemlemeyi başardı. Kertenkelenin fotoğraflarını çeken Putra, bu nadir türün vahşi doğadaki davranışlarını da gözlemleme şansı yakaladı.
Gözlemlenen kertenkelenin, 2018 yılında ölü bulunan kertenkele ile aynı türe mensup olduğu belirlendi
Bu verileri kullanarak kertenkeleyi 1933'te tanımlanan tür ile karşılaştıran Amarasinghe, Putra'nin gözlemlediği canlı kertenkele ile ölü kertenkelenin aslında aynı, Harpesaurus modiglianii türüne ait olduğu sonucuna vardı. Cenova müzesindeki örnek soluk mavi olsa da, kertenkelenin doğal renginin aslında açık yeşil olduğu ortaya çıktı ancak Amarasinghe, canlının tehdit hissettiği anda kahverengimsi turuncu bir renge döndüğünü belirtiyor.
Amarasinghe ve Putra, yaptıkları keşif nedeniyle çok heyecanlı olmalarına rağmen, bu ender bulunan kertenkele türünün koruma alanının dışında gözlemlendiğine ve bulunduğu bölgede büyük bir orman kaybı yaşandığına dikkat çekiyor. Tel Aviv Üniversitesi'nden herpetolog Shai Meiri ise söz konusu keşfin, kertenkelenin korunması için bir umut ışığı olduğunu söylüyor.
Burun boynuzlu kertenkelenin yeniden ortaya çıkmasından önce hiç kimsenin bu türün tam olarak nerede yaşadığını ya da neslinin tükenmiş olup olmadığını bilmediğini belirten Meiri, artık Harpesaurus modiglianii türünün alınacak önlemlerle korunabileceğini ve neslinin devam etmesinin sağlanabileceğini ifade ediyor.
