Hayattan Hiçbir Zevk Alamama Hastalığı Anhedoni Nedir, Belirtileri Neler?

103
26
8
3
1
Hepimiz gün içinde kendimizi iyi hissetmek isteriz. Bir aksilik yaşandığı zaman bile etkisinin çabucak geçmesini, bir an önce normal keyifli yaşantımıza geri dönmek isteriz. Aksilikler geçse bile eski keyifli halinize geri dönmenizi engelleyen bir hastalık vardır, anhedoni. Anhedoni yüzünden bir zamanlar zevk alarak yaptığınız şeylere karşı hissizleşir, ne kadar isteseniz de hayattan keyif alamamaya başlarsınız.

Arkadaşlarınızla buluşmak bile istemediğiniz, gün içinde yaptığınız herhangi bir şeyden zerre zevk alamadığınız oldu mu hiç? Eminim ki kendinizi kötü hissettiğiniz çoğu zaman bunları yaşadınız ancak tüm bu hissettikleriniz kısa bir süre içerisinde ortadan kaybolduğu için üzerinde durup düşünme ihtiyacı duymadınız.

Çoğu kişi için bu duygular gelip geçici olsa da bazı insanlar ne yaparsa yapsın hayattan hiçbir şekilde zevk alamadığı, artık keyifli hissedemediği kısır bir döngünün içine giriyor. Bu kısır döngüyü tıp literatürü, anhedoni olarak adlandırıyor. Hayattan zevk veya keyif alamama rahatsızlığı olarak adlandırılan anhedoni, ilk bakışta basit bir rahatsızlık gibi görünse de aslında depresyonu çok daha kötü boyutlara taşıyan, hayat kalitesini en dibe çeken ciddi bir rahatsızlık.

Anhedoni nedir? 

anhedoni

Yunanca’da an; sız, olmadan anlamına, hedoni de keyif anlamına gelir. Kelimeye basit bir şekilde baktığımız zaman "keyifsiz" anlamı çıkarırız ancak iş bundan çok daha ciddidir. Majör depresyon rahatsızlığının en büyük semptomlarından birisi olan anhedoni, hayatta yapılan hiçbir şeyden zevk alamama durumudur.

Günlük hayatımızda bize kendimizi iyi hissettiren aktiviteler vardır. Kafa dağıtmak, eğlenebilmek veya huzurlu hissetmek adına kimimiz yoga yapar, kimimiz oyun oynar, kimimiz de kitap okur. Bunlardan herhangi biri bize zevk vermemeye başladığı anda yerini başka aktivitelerle dolduruabilir, yolumuza devam ederiz.

yalnızlık

Ne yazık ki anhedoni rahatsızlığında durum bu kadar basit geçiştirilemez. Ne yaparsak yapalım, bir zamanlar aşırı eğlenerek yaptığımız şeylere karşı hissizleşir, keyifle alakalı herhangi bir şey hissedemez oluruz. Büyük bir özenle hazırlanıp arkadaşlarımızla buluşmak bile artık bizi mutlu etmez.

Anhedoni hastalığı, sosyal ve fiziksel olmak üzere iki gruba ayrılıyor. Fiziksel anhedoni, yemek yemekten, bir zamanlar severek tükettiğiniz bir içecekten artık zevk almamanıza yol açarken, daha ciddi durumlarda da fiziksel temasa olan ilgiyi kaybettirerek cinsel ilişkiye karşı isteği bile azaltabiliyor. 

Sosyal anhedoni ise adından da anlaşılacağı üzere kişinin sosyal hayatından zevk alamamasına yol açıyor. Artık arkadaşlarla sohbet etmek, dertleşmek, birlikte partilemek eskisi kadar ilgi çekici olmaktan çıkıp, kişinin en ufak bir heyecan bile yaşamasına izin vermiyor. Hepimiz kısa da olsa böyle bir dönemden geçmişizdir ancak bu süreci kısır bir döngü halinde sürekli yaşadığımızı hayal etmek bile durumun ciddiyetini anlamak için yetiyor. 

Anhedoni belirtileri 

anhedoni

Anhedoni son derece ciddi bir rahatsızlık olmakla beraber depresyona yol açabilir veya var olan depresyonu daha kötü hale getirebilir. Bu yüzden aşağıda vermiş olduğumuz belirtilere bakarak kendi kendinize tanı koymak yerine, önceden hangi belirtileri yaşadığınızı not alıp uzman kişilere başvurmanızı öneririz. Birçok hastalıkta olduğu gibi, anhedoni de bu konu üzerinde uzmanlaşmış doktorlar tarafından tedavi edilebilen bir psikolojik bir rahatsızlıktır. 

  • Kişinin hem kendisine hem de başkalarına yönelik olumsuz duygular beslemesi
  • Sosyal hayattan ve ikili ilişkilerden uzaklaşma
  • Tepkilerini açık bir şekilde belli etmeme isteği
  • İçine kapanıklık
  • İletişim kurmaktan çekinme
  • Cinsel ilişkiye dair isteğin azalması
  • Sahte duygular gösterme eğilimi 
  • Sık sık hasta olmak
  • Yeme alışkanlıklarının değişmesi
  • Sürekli devam eden gerginlik hali

Anhedoniye yol açan unsurlar

heykel

Psikiyatrist ve psikologlar, anhedoniyi çoğunlukla bir depresyon belirtisi olarak tanımlıyor. New York Üniversitesi’nde görevli psikolog Jessica Stern, tek sebebin depresyon olmadığını belirttiği bir açıklamasında; “İnsanlar depresyon olmadan da anhedoni hastalığına yakalanabilir ancak sadece buna bakarak teşhis koymak mümkün değildir” ifadelerine yer veriyor. 

Yine Amerikali bir psikiyatrist olan Susan Albers-Bowling ise keder ve kaygı gibi olumsuz duyguların anhedoniye yol açabileceğini ve bu hastalığın madde bağımlılığı, şizofreni, anoreksi ve Parkinson gibi bazı zihinsel hastalıklarla bağlantılı olabileceğini dile getiriyor. 

anhedoni

İnternet, sosyal medya ve anhedoni arasındaki bağlantıları açıklayan birçok makalede, fazla oyun oynamanın ve sosyal medya bağımlısı olmanın ilk önce depresyona, ardından da anhedoniye yol açabileceği belirtiliyor. Örneğin Psychology Today’de anhedoniyi nasıl atlattığını anlatan genç bir adam, ilk önce oyun bağımlılığından dolayı depresyon, ardından da anhedoni belirtileri yaşadığını anlatmış.

Anhedoni hastalığına sahip olan hastaların beyni, normal insanlara göre biraz farklı çalışıyor. Duyguları işlemekle görevli amigdala, normal bir insan beyninde dopamin sayesinde keyif, zevk gibi duyguların taşınmasında yardımcı oluyor. Basit bir dille anlatmak gerekirse, çok lezzetli bir hamburger yediğiniz zaman beyniniz size keyif sinyalleri yolluyor. Birçok uzmanın görüşüne göre ise anhedoni hastalığına sahip insanların beyninde bu sinyaller düzgün çalışmıyor. 

Anhedoni tedavisi

depresyon

Anhedoni’nin başlı başına bir tedavisi yok diyor psikiyatrist Albers-Bowling. Anhenodiniyi tedavi edebilmek için, ilk olarak sorunun kaynağına inmemiz gerekir diye de devam ediyor açıklamasında. Daha önce de belirttiğim gibi, anhedoni en çok bir depresyonun belirtisi olarak tanımlanıyor, böyle durumlarda da ilk önce depresyona yol açan şeyin ortadan kaldırılması gerekiyor. 

Bu hastalığa sahip olan insanların elbette uzmanlar tarafından yardım alması gerekiyor. Kimi hastalar için sadece terapi seansları yeterli olurken kimi hastalar için de ilaç tedavisi gerekli olabiliyor. Böyle bir durumda yapacağınız ilk şey, iyileşmeye, sizi sonu gelmez bir çukura sürükleyen bu hastalıktan kurtulmaya kararlı olup yardım için bir uzmana başvurmak olacaktır. 

Editörün notu: 

Geçtiğimiz günlerde America’s Got Talent (Yetenek Sizsiniz Türkiye’nin ABD versiyonu) izlerken, kanserin böbreklerine, akciğerine ve omuriliğine yayıldığı genç bir kadının performansını izledim. Hepimizin dertleri, acısı farklıdır elbet. Ama bu farklılık, çektiğimiz acının, içinde bulunduğumuz sıkıntılı durumun boyutlarını değiştirmez, hepimiz aynı şekilde üzülür, ağlar, kendimizi boşlukta hissederiz. 

Nightbirde adındaki bu kadının performansı gerçekten çok etkileyiciydi. Öyle güzel sesi vardı ki Simon’dan Golden Buzz almayı bile başardı. Beni en çok etkileyen şey, sesi ya da kendi yazmış olduğu şarkı değil, performansı sona erdikten sonra bir tokat etkisi yaratan kısacık bir cümleydi. Hazır böyle bir konu açılmışken, beni çok etkileyen ve sizde de minik de olsa bir kıpırtı yaratacağını düşündüğüm bu sözleri sizlerle paylaşmak istedim; “Hayat bu kadar zor olmasın da öyle mutlu olayım diye beklememeli insan.” 

Nightbirde'nin performansını aşağıda izleyebilirsiniz. Genç kadın, bahsi geçen cümleyi videonun 5. dakikası 12. saniyesinde kuruyor.

Kaynak 1, Kaynak 2, Kaynak 3

103
26
8
3
1
Emoji İle Tepki Ver
103
26
8
3
1