Hapşırmak hayatta kalmamıza yarar ve tarih öncesi atalarımızdan miras aldığımız bir reflekstir. Sağlıklı bir kişi gün içerisinde ortalama dört defa hapşırır. Birçok alerji ve hastalıktan tutun da fazla parlak ışık görmek bile bu refleksi tetikleyebilir. Peki niçin hapşıran kişiye “çok yaşa” deriz?
Amerikalılar ve İngilizler bir kişi hapşırdıktan sonra “bless you” yani “tanrı sizi kutsasın” ifadesini kullanırlar. Almanlar “gesundheit” diyerek “sağlıklı yaşam”, İtalyanlar ise “felicita” diyerek “mutluluk” dileklerini dile getirirler. Aslında hapşırmanın yaşamı tehdit eden bir durum olarak algılanması antik çağlara dek dayanıyor. Bu nedenle de bu refleksten sonra birçok kültürde, sağlık ve esenlik dilekleri için çeşitli ifade kalıpları bulunuyor.
Ortaçağ Avrupası dönem dönem veba salgınlarıyla mücadele etmekteydi. Bunların en büyüklerinden biri 14. yüzyılda olmuştur. Bu tarihlerde vebaya yakalananlarda sıklıkla hapşırma görüldüğü için Papa 6. Gregory’nin yayınladığı bir genelge ile hristiyan inancına sahip herkesin her hapşırmadan sonra “tanrı sizi kutsasın” demesini ve sonrasında “Tanrı bana yardım etsin” duasını okumasını emretmiştir. İngiliz ve Amerikan kültüründeki “bless you” buradan gelmektedir. Bizim kullandığımız “çok yaşa” ise Alman ve İtalyanların ifadeleri ile aslında aynıdır. Kökeni Antik Yunan ve sonrasındaki Roma’ya dayanmaktadır. Tıbbın babası kabul edilen Hippokrates’in öğretilerinden biri olan “hapşırmak yabancı maddelere karşı bir savunma mekanizmasıdır”ı öğrenen insanlar zaman içinde “sağlıklı yaşa”, “uzun yaşa” gibi dileklerini birbirlerine söylemeye başlamışlardır.
