İstatistiklere göre dünya genelinde her gün 10 milyondan fazla yolcu, uçakla seyahat ediyor. Bu yolculardan bazıları havacılık kurallarına uymayan davranışlarda bulunabiliyor. Asılsız bomba ihbarında bulunma, görevlilere veya yolculara kötü davranma gibi pek çok uygunsuz davranışta bulunanlar olabiliyor.
Kuralları çiğneyen bu yolcular hakkında yasal işlem uygulanıyor. Bunun yanı sıra havayolu şirketleri de bu kişilere bazı yaptırımlar uyguluyor. Bunlardan biri de kara liste uygulaması.
2019 Nisan'ında sosyal medyada çok fazla konuşulan bu olayı hatırlarsınız; bir kadın, uçağın rötar yapmasını öne sürerek havayolu şirketinin yer personeline ağır hakaretler etmişti.
Çalışana hakaret eden şahıs, sosyal medyada linçlendi ve ardından Atlasglobal tarafından kara listeye alındı. Bu kişinin bundan sonra Atlasglobal'den bilet alması mümkün olmayacak.
Peki bu kara liste uygulaması tam olarak nedir?
Havayolu şirketleri, güvenlik prosedürlerini çiğneyen bazı yolcuları uçuşlarına almayabiliyor; tıpkı oteller ya da araba kiralama şirketlerinin de kimi zaman uyguladığı gibi. Kara listeye alınan kişiler, bu şirketlerden bilet almaya çalıştıklarında sistem otomatik olarak kabul etmiyor. Bilet alırken kabul edilen şartlar nedeniyle şirketlerin belirlediği anlaşmayı kabul ettiğiniz için yasal olarak da bu hakka sahipler.
Çeşitli havayolları şirketleri tarafından kara listeye alınan yolcuların yaptığı bazı uygunsuz davranış örnekleri şunlar:
- Görseldeki örnekte Antalya'dan Kiev'e inen bir uçakta en arka bölümde oturan bir kadın, inmek için ön kapıya kadar yürümeyi beklemek yerine, acil iniş kapısını açarak uçağın kanadında yürümüştü. Bunun sonucunda havayolu şirketi tarafından kara listeye alınmıştı.
- Rapçi Snoop Dogg, yolcu salonunda yanındaki yaklaşık 30 kişiyle birlikte büyük bir kavga çıkardığı için bir şirketin kara listesine alınmıştı.
- Model Naomi Campbell, valizinin kaybolması üzerine öfke nöbeti geçirmesi sonucu yaptıkları nedeniyle para cezasının yanı sıra 200 saat toplum hizmeti görevinde bulunmakla cezalandırılmıştı. Ayrıca havayolu şirketi tarafından kara listeye alınmıştı.
- Cinsel organına, yalan söyledikçe burnu uzayan Pinokyo dövmesi yaptırıp bunu da uçakta yolculara göstermeye kalkışan bir adam, bir İngiliz havayolu şirketi tarafından kara listeye alınmıştı.
- Bir Amerikan havayollarının uçağına binen bir adam, yanına oturduğu kadına, çantasında taşıdığı çakmak gazı tüpünü açıp uçaktaki herkesi bayıltacağını söylediği için bütün uçuşlardan men edilmişti.
- Bu örnekler dışında ise küfür etme, cinsel taciz, öfke nöbeti, sigara içme, sarhoşluk, pandemide maske takmama, havayoluna ait araç gereçlere zarar verme, mevzuat dışı elektronik cihaz bulundurma gibi nedenlerle çok sayıda yolcunun kara listeye alındığı biliniyor.
Uluslararası Havayolu Taşıyıcıları Birliği'ne (IATA) her yıl ortalama 10 bin yolcu rapor ediliyor.
Bazı ülkelerde ise tüm havayolu şirketleri ortak veri tabanı tutuyor. Bir şirkette kara listeye giren yolcunun olay çıkarma riski nedeniyle o yolcu diğer şirketler tarafından da uçurulmayabiliyor.
Çin'de bunun örnekleri çok daha fazla. Sosyal puanlama sisteminin olduğu ülkede, kara listeye giren 25 milyon kadar kişi uçağa, yaklaşık 10 milyon kişi de yüksek hızlı trene binmekten men edildi.
