1950 senesinin bir yaz ayında ünlü fizikçi Enrico Fermi, arkadaşlarına oldukça basit bir soru yönlendirdi: “Herkes nerede?” Fermi’nin buradaki amacı varoluşsal bir soru değildi elbette, asıl kast ettiği şey evrendeki uzaylı yaşamıydı.
Gezegenimizde akıllı yaşam gelişmişti. Evrenin yaşının büyüklüğü göz önüne alındığında galaksinin kalanında da gelişmiş, zeki uzaylılar olmalıydı. Ancak Samanyolu Galaksisi’nde onlarca yıldır arama yapmamıza rağmen dünya dışı bir yaşamdan bir iz ya da dünya dışı bir varlığa hiç denk gelmedik.
İşte bu muamma bugün bildiğimiz Fermi Paradoksu haline geldi. Bilim insanları, bu soruya uzaylıların uykuda olmasından bizden saklandıklarına kadar birçok farklı potansiyel yanıtlar öne sürdü. Bazı araştırmacılar ise bir hayli gelişmiş teknolojik uygarlıkların, evrendeki farklı akıllı yaşamlarla iletişim kuramadan kendisini yok ettiğini öne sürdü.
Bryan Walsh, End Times adlı kitabında uzaylılarla neden iletişime geçemediğimizi ve muhtemelen neden hiçbir zaman da geçemeyeceğimizi 13 teori ile ele aldı. İşte sonu Fermi Paradoks’unda biten bu 13 teori.
Fermi, o ünlü sorusunu sormasından bu yana uzay teleskopları, Dünya benzeri gezegenler için yıldızları aradı
NASA’nın 2009 yılında başlattığı Kepler Uzay Teleskopu, 2018’de emekli olmadan önce 2.000’den fazla ötegezegen keşfetti. 2.400 ötegezegen adayı da şu an NASA’nın onayını bekliyor. Bu ötegezegenlerden 50’den fazlası muhtemel yaşama elverişli olarak addedildi. Bu gezegenler, yıldızlarının Goldilocks Bölgesi’nde bulunuyorlar. Yani içinde bulundukları koşullar, gezegenin yüzeyinde sıvı su bulunmasına izin veriyor olabilir.
Gökbilimciler, 2013 yılında Kepler verilerine dayanarak bu Goldilocks Bölgeleri’nde yer alan Dünya ile benzer boyutlara sahip 40 milyar gezegen olabileceğini söyledi. Bu dünya benzeri gezegenlerin ‰ 1’i bile yaşam barındırıyor olsa, üzerinde yaşam olan 40 milyon gezegen olduğu anlamına geliyor.
Teleskopların, uzaydaki doğru yere tam olarak doğru zamanda dünya dışı medeniyetin varlığı için bakma olasılığı oldukça düşük
SETI’den (Dünya Dışı Akıllı Yaşam Araştırması) bilim insanları, radyo teleskoplarını veri toplamak için gökyüzüne çeviriyor. Araştırmacılar, bu bilgiyi, zeki bir medeniyetten gelen istekli ya da kazara iletişim belirtileri olabilecek alışılmadık modelleri için analiz ediyor.
SETI’nin gözlemleme sistemi, uzaylıların bize mesaj göndermeye çalışması ve bizim de sadece bunları duymamız gerektiği fikrine dayalı
Oldukça iyi niyet üzerine kurulu çalışma olsa da bu gözlemleme çabaları şu ana kadar başarıya ulaşabilmiş değil.
Astrofizikçi Frank Drake, 1961 yılında bugün Drake Denklemi olarak bilinen Samanyolu’ndaki teknolojik olarak gelişmiş medeniyetlerin tahmini sayısı hesaplamaya yarayan bir denklem oluşturdu
Denklem, yedi değişkenden oluşuyor ve Samanyolu Galaksisi’ndeki toplam teknolojik olarak gelişmiş medeniyet sayısı için bunlar çarpılıyor. Buradaki problem şu ki birçok Drake Denklemi değişkeninin değeri bilinmiyor. Bilim insanlarının ilk üç değişkene dair gayet iyi bir tahmini bulunsa da kalan dört değişken gizemini koruyor.
N: İletişim kurulabilecek medeniyetlerin sayısı
R: Galaksideki yıldızların ortalama doğma oranı
Fp: Gezegensel sistemlere sahip yıldız oranı
Ne: Sistem başına düşen Dünya benzeri gezegen oranı
Fı: Dünya benzeri gezegenlerde yaşamın başlama oranı
Fi: O yaşamlar içerisinde akıllı yaşamın evrimleşme oranı
Fc: Akıllı yaşamlar içerisinde teknoloji geliştirme oranı
L: İletişim kurabilecek medeniyetlerin yaşamlarının süresi
Fermi Paradoksunun ilk ve belki de en kolay cevabı, Dünya’nın evrendeki tek zeki yaşamı barındırıyor olması
Astrofizikçi Michael Hart, 1975 yılındaki bir araştırmasında, zeki bir yaşamın Samanyolu Galaksisi’ni oluşumundan sonraki 13,8 milyar yılda kolonize etmesi için oldukça uzun bir zaman olduğunu ancak bunun gerçekleşmediğini ve çok büyük ihtimalle galaksimizde başka bir gelişmiş medeniyet olmadığı sonucuna vardı.
2018’de Oxford Üniversitesi’nde yapılan bir araştırmada, galaksimizde yalnız olma ihtimalinizin 2/5 olduğu, tüm kozmosta yalnız olma ihtimalimizin ise 1/3 olduğu ortaya atıldı.
Bir diğer ihtimal uzaylıların bizimle konuşmak istemesi ancak bunu yapamaması
SETI, iletişime geçebileceğimiz herhangi bir dünya dışı yaşam, teknolojik olarak bizden daha gelişmiş olacağını farz ediyor. Dolayısıyla uzaylıların iletişim için radyo dalgaları kullanmıyor olmaları muhtemel. İletişim için henüz bizim bilmediğimiz bir teknoloji kullanıyor olabilirler. Walsh, bu durumu modern insanın, bir mağara adamıyla cep telefonu üzerinden iletişim kurmaya çalışmasına benzetiyor.
Teknolojik olarak bizi geride bırakmış olan evrendeki diğer zeki yaşamlar, Dünya’nın iletişime geçmeye değmeyeceğini düşünüyor olabilirler
Walsh, Fermi Paradoksu’nun cevaplarından bir tanesinin “The Great Indifference” (Büyük İlgisizlik) olabileceğini, uzaylıların çok da zeki olmayan bu ırkın ne diyeceğini çok merak etmiyor olabileceğini söylüyor.
Belki de radyo mesajlarımız henüz kimseye ulaşmamıştır
Frank Drake, yıldızlararası ilk radyo mesajını 16 Kasım 1974’te gönderdi. 168 saniyelik, 2 ses tonundan oluşan mesaj, Herkül Takımyıldızı’ndaki Messier 13’e (M13) yönlendirildi. Şifrelenmiş olan mesajda temel Dünya elementlerinin atom numaraları, 1’den 10’a kadar sayılar ve mesajın nereden geldiğini gösteren Güneş Sistemi’mizin bir grafiği bulunuyordu. SETI’ye göre M13, kabaca 21 bin ışık yılı uzaklıkta, yani Drake’in mesajı da oraya bu kadar sürede ulaşabilecek. Daha sonra sinyallerin tekrar Dünya’ya dönmesi için de bir bu kadar süre daha geçmesi gerekecek.
Tüm bilim insanları, uzaya mesaj göndermenin çok da iyi bir fikir olduğu konusunda hemfikir değil. Stephen Hawking, bu konuda uyarılarda bulunmuştu
Hawking, Times of London’a verdiği bir röportajda “Devasa gemilerinde bekliyor olabilirler, kaynakları gezegenlerinden karşılıyor olabilirler. Bu kadar gelişmiş uzaylılar belki de göçebedirler, ulaşabildikleri tüm gezegenleri fethetmek ve kolonize etmek istiyor olabilirler” dedi.
Uzaylılar bizden saklanıyor da olabilirler
Bazı araştırmacılar, galaksideki zeki yaşamın, Hawking ile benzer endişelere sahip olabileceğini ve bu yüzden sessiz kalmayı seçmiş olabileceklerini söylüyor. Walsh, End Times kitabında bu hipotezi şöyle değerlendiriyor: Belki de Dünya bir hayvanat bahçesi gibidir ve insanlar da kasten rahatsız edilmeyen galaktik bir türdür.
Uzaylılar, biz daha açgözlü olana ve evrene daha büyük bir tehlike oluşturana kadar bizi yalnız bırakmış olabilirler
1951 yılında çıkan The Day The Earth Stood Still filminde buna benzer bir teori işleniyordu. Filmde, Washington’a inen uzay gemisi ya insanların barış içinde yaşaması gerektiğini ya da diğer gezegenlere tehdit teşkil ettiği için yok edileceğini söylemişti.
Samanyolu Galaksisi’nde akıllı yaşamların olduğu bölgenin dışında yaşıyor olabiliriz
Walsh, diğer medeniyetlerin de tıpkı bizim gibi yıldızlararası seyahat yapabilecek seviyede olmadığını dolayısıyla biz de bu yüzden ulaşamıyor olabileceklerini söylüyor.
Belki de teknolojik olarak gelişmiş olan medeniyet, galakside milyonlarca yıl gezebilecek kadar dayanamamıştır
Fermi Paradoksu’nun bu muhtemel cevabına göre akıllı bir medeniyet Samanyolu’nun farklı bir noktasında var olmuş ancak bize ulaşamadan ya da biz onlarla iletişime geçemeden ölmüş ya da kendilerini yok etmiş olabilirler.
Geçtiğimiz yıl yayınlanan bir araştırmaya göre iklim değişikliği, medeniyetlerin diğer yıldız sistemlerine ulaşmasını engelleyen en muhtemel ‘filtre’ olabilir
Çalışmada bir medeniyetin gelişmesi için takip edeceği dört senaryo ortaya koyuluyor. Bu senaryolardan birinde sürdürülebilirlikle varlık devam ediyor. Ancak diğer üç seçenekte medeniyet, kaynakları aşırı kullanıyor ve sonuç olarak çöküyor ya da ölüyor.
Yani araştırmanın yazarlarının Fermi Paradoksu’na verdiği muhtemel cevap, çevresel dönüşümün kaçınılmaz bir şekilde medeniyetleri yıldızlararası seyahat yapacak kadar gelişmekten alıkoyması.
Walsh’a göre uzaylılara, onlardan geriye kalanlar haricinde hiçbir zaman ulaşamayabiliriz
Walsh, bu ipuçlarına “ölü izleri” (necrosignatures) adını veriyor. Nükleer soykırımlar, biyolojik silahlar hatta yok olan gezegenler uzayda tespit edilebilir işaretler bırakabilir. Dolayısıyla insanlık bu tür izleri bulmaya hazırlanmalı.
Gezegen bilimci Alan Stern’e göre Dünya’daki insanlar haricindeki uzaylılar, gezegenlerinin iç katmanlarında yaşıyor olabilirler ve bu yüzden henüz yaşam izi bulamamış olabiliriz
Stern, Business Insider’a verdiği röportajda şöyle söylüyor: “Eğer ki teknolojik medeniyetler, bu iç okyanus dünyalarında gelişebiliyorlarsa üstlerindeki kaya ve buz yüzünden bizimle iletişimleri doğal olarak kopmuş olabilir. Şehir ışıklarını göremeyiz, iletişimlerini duyamayız. Hatta dışarıda iletişim kurulabilecek bir evren olduğunu bile bilmiyor olabilirler.”
Fermi Paradoksu’na en son verilen cevap ise geçtiğimiz ay yayınlanan ve uzaylıların bizim fark edemeyeceğimizden çok daha uzun bir zaman önce Dünya’yı ziyaret etmiş olmaları
The Astronomical Journal dergisinde yayınlanan bir makalede zeki uzaylıların galaksiyi keşfe çıktığı, yıldız sistemlerinin hareketlerini çalışır hale getirdiği ve yıldızlararası seyahati daha kolay hale getirmek için yörüngesel değişiklikler yaptığı varsayıldı.
Araştırmanın yazarlarına göre uzaylılar, galaksiye yayılmadan önce yıldızların birbirine yaklaşmasını bekliyor olabilir ve diğer medeniyet ise zaten oraya gitmiş ve arkasında bir iz bırakmadan ayrılmış olabilir.
