Paylaş
0
Kuyumcuların vitrininde, haberlerin alt köşesinde veya bankacılık uygulamanızda... O saniye saniye değişen altın fiyatları hepimizin dikkatini çekiyor. Bir bakıyorsunuz yükselmiş, bir bakıyorsunuz düşmüş. Peki bu rakamlar nasıl oluyor da bu kadar hızlı değişiyor? Bu devasa küresel piyasayı yöneten tek bir "büyük tuş" veya "ana algoritma" mı var?
Eğer siz de altın fiyatları nasıl belirleniyor diye merak ediyorsanız, cevap sandığınızdan çok daha karmaşık. Tek bir "algoritma" efsanesini çürütmekle başlayalım. Bu fiyatlar, aslında 24 saat boyunca uyumayan, devasa küresel borsalardaki arz ve talebin anlık bir yansıması. Gelin bu sistemin perde arkasına yakından bakalım.
Altın fiyatını belirleyen "tek bir algoritma" yok: Peki sistem nasıl işliyor?
Öncelikle o "büyük algoritma" efsanesini net bir şekilde çürütelim. Altın fiyatlarını belirleyen tek bir merkez veya yazılım bulunmuyor. Fiyat, basitçe küresel "spot piyasa" (o anki alım-satım fiyatı) ve "vadeli piyasa" (gelecekteki alım-satım fiyatı) üzerinden şekilleniyor. Piyasa asla kapanmıyor; Asya borsaları kapandığında Londra açılır, Londra kapanırken New York devralır.
Bu 24 saatlik döngü, fiyatın sürekli hareketli olmasını sağlar. Esas belirleyici olan, bu dev borsalarda işlem yapan büyük oyuncuların (merkez bankaları, büyük yatırım fonları, bankalar) ne yaptığıdır. Ancak bu küresel fiyatlamada referans olarak öne çıkan iki ana kale bulunuyor: Londra ve New York.
Fiyatın iki ana kalesi: Londra (LBMA) ve New York (COMEX)
Fiyat belirlemede ilk durak, fiziki altın ve anlık (spot) fiyatın kalbi sayılan Londra'dır. Londra Külçe Piyasası Birliği (LBMA), küresel referans fiyatı belirler. Eskiden "London Gold Fix" olarak bilinen bu sistem, artık "LBMA Altın Fiyatı" olarak adlandırılıyor ve günde iki kez yapılan elektronik müzayedelerle belirleniyor. Borsa İstanbul Kıymetli Madenler Piyasası bile bu referans fiyatı kullanır.
İkinci kale ise ABD'deki COMEX borsasıdır. COMEX, fiziki altından ziyade "gelecek" fiyatlamasının, yani vadeli işlem sözleşmelerinin merkezidir. Burada yatırımcılar, altını gelecekteki belirli bir tarihte, bugünden anlaşılan bir fiyattan almak veya satmak için sözleşme yaparlar. Bu vadeli işlemler, altının gelecekteki fiyat beklentilerini gösterdiği için mevcut spot fiyat üzerinde de devasa bir etki yaratır.
Saniyedeki değişimin sorumlusu: HFT algoritmaları
Peki o ekranlarda gördüğümüz saniyelik, hatta saliselik oynamaların sebebi nedir? İşte burada "algoritma" devreye giriyor; ama tek bir tane değil, binlerce! HFT (High-Frequency Trading / Yüksek Frekanslı İşlemler) adı verilen bu sistemler, büyük yatırım bankaları ve fonlar tarafından kullanılır.
Bu botlar, insan gözünün algılayamayacağı hızlarda, milisaniyeler içinde binlerce alım-satım emri verir. Piyasadaki en ufak fiyat farklarından (arbitraj) veya gelen son dakika haberlerinden faydalanmak için programlanmışlardır. Piyasada gördüğümüz o anlık "zıplamaların" ve yüksek volatilitenin ana sorumlusu işte bu HFT algoritmalarıdır.
Altın fiyatı neye göre düşer, neye göre yükselir?
Borsalar ve algoritmalar işin "nasıl" kısmını açıklıyor. Peki "neden" kısmı? Altın fiyatları temelde neden yükselir veya düşer? Tıpkı diğer yatırım araçları gibi altın da temel ekonomik dinamiklerden doğrudan etkilenir. Bu dinamikler, yatırımcıların altına olan talebini artırır veya azaltır.
İşte altın fiyatlarını hareket ettiren ana faktörler:
- Faiz oranları (Özellikle ABD - FED): En kritik faktördür. ABD Merkez Bankası (FED) faizleri artırdığında, yatırımcılar risksiz ve faiz getirisi olan dolara yönelir. Bu da faiz getirisi olmayan altına olan talebi (ve fiyatı) düşürür.
- Arz ve talep: Klasik kural. Merkez bankalarının altın rezervlerini artırması, mücevherat talebi veya madencilikte yaşanan zorluklar (arzın azalması) fiyatı doğrudan etkiler.
- ABD dolarının değeri (DXY): Altın küresel piyasada ABD doları (Dolar/Ons) ile fiyatlanır. Dolar güçlendiğinde, diğer para birimlerine sahip yatırımcılar için altın "pahalı" hâle gelir, bu da talebi ve ons fiyatını baskılar.
- Jeopolitik riskler ve belirsizlik: Savaşlar, ekonomik krizler veya siyasi istikrarsızlık dönemlerinde yatırımcılar paralarını korumak için "güvenli liman" olarak gördükleri altına sığınır. Artan talep, fiyatı hızla yükseltir.
- Enflasyon: Altın, tarihsel olarak enflasyona karşı bir "korunma aracı" (hedge) olarak görülmüştür. Paranın alım gücünün düştüğü dönemlerde, değerini korumak isteyenler altına yönelebilir.
Peki sizin altınla ilgili görüşleriniz nelerdir? Yatırımlarınızı altın olarak mı değerlendiriyorsunuz yoksa alternatif yöntemlere mi yöneliyorsunuz? Konuyla ilgili yorumlarınızı bekliyoruz.
