Biz farkında olmasak bile vücudumuz temel işleyişini sağlıklı bir şekilde devam ettirebilmek için sürekli pek çok farklı enzim üretir. Bu enzimler sayesinde gıdaların enerjiye dönüştürülmesi gibi temel görevler yerine getirilir. ALT kısaltması ile anılan alanin aminotransferaz da bunlardan bir tanesi. Vücudumuzun pek çok farklı noktasında var olmasına rağmen en çok ALT bulunan organ karaciğerimizdir.
ALT enziminin karaciğerde yoğun olarak bulunuyor olması olası sağlık sorunları için büyük öneme sahiptir. Çünkü kan testi sonuçlarına göre ALT değerinizin düşüklüğü ya da yüksekliği durumunda hekiminiz direkt olarak karaciğer sorunlarından şüphelenerek çok daha hızlı bir tedaviye başlayabilir. Gelin önemli bir enzim olan ALT nedir yakından bakalım ve düşüklüğü ile eksikliği durumunda neler olabileceğini detaylarıyla görelim.
İçindekiler
Alanin aminotransferaz kısaca ALT nedir?
ALT kısaltması ile anılan alanin aminotransferaz, vücudumuzda üretilen pek çok farklı enzimden bir tanesidir. Bir tür protein olan ALT; böbrekler, kaslar, pankreas ve kalp gibi organlarda da belirli oranda bulunur ancak en yoğun olduğu organ karaciğerdir. Bu nedenle ALT değeri, kişinin karaciğerinin sağlığı hakkında pek çok önemli ipucu verir.
ALT ne işe yarar?
Alanin aminotransferaz, kısaca ALT enziminin en temel görevi; vücudumuza aldığımız besinleri enerjiye dönüştürmektir. Karaciğerdeki ALT ve benzeri diğer enzimler tarafından doğru bir şekilde enerjiye dönüştürülemeyen besin içerikleri kana olduğu gibi karışarak pek çok farklı sağlık sorununa neden olabilir. Bu nedenle ALT değeri yani karaciğerin sağlıklı çalışması son derece önemlidir.
İdeal ALT değeri kaçtır?
Alanin aminotransferaz ALT değeri U ile gösterilir. 1 litre kan başına düşen ALT değerinizin ideal oranı 7 ile 56 arasındadır. Doğal yapıları gereği erkeklerin ALT değeri, kadınlardan çok daha yüksektir. Bu nedenle söz konusu değerler bir uzman tarafından diğer sağlık durumları da göz önüne alınarak değerlendirildikten sonra yükseklik ya da düşüklük teşhisi konur.
ALT yüksekliği nedenleri:
- Alkol kullanımına bağlı karaciğer hasarı
- Karaciğer yağlanması
- Karaciğer iltihabına neden olan Hepatit A, B ve C
- Siroz
- Karaciğer fonksiyonlarını etkileyen kolesterol ilaçları ve benzeri ilaçlar
- Diyabet
- Kalp yetmezliği
- Obezite
- Karaciğer tümörü
- Karaciğer kanseri
- Karaciğere gelen kan akışını durdurarak dokuları öldüren karaciğer iskemisi
- Vücutta çok fazla demir bulunma durumunu ifade eden hemokromatoz
- Mononükleoz
- Genetik koşullar
Alanin aminotransferaz kısaca ALT enzim değerlerinizin yüksek çıkmasına neden olan durumlardan bazıları bu şekilde. Anlaşıldığı üzere karaciğer hasar aldıkça ALT değeri de yükseliyor. Ancak hemen endişelenmeyin. ALT değeri yüksek olan kişilerin yalnızca yüzde 5’i ciddi bir karaciğer rahatsızlığına sahiptir. Diğer kişilerin ALT değerinin yüksekliği çok daha basit nedenlere bağlı olabilir. En doğru kararı hekiminiz verecektir.
ALT yüksekliği durumunda doktorunuzun verdiği tedavinin yanı sıra alkolden uzak durarak ve düzenli egzersiz yaparak sağlığınıza katkı sağlayabilirsiniz. Aynı şekilde enginar, lahana, ıspanak, yeşil yapraklı sebzeler, kuşkonmaz ve pancar gibi karaciğer dostu gıdalar tüketmelisiniz. Yağ tüketimini azaltmalı ve folik asit alımını arttırmalısınız.
ALT düşüklüğü nedenleri:
- B6 vitamini eksikliği
- Kronik böbrek rahatsızlığı
Alanin aminotransferaz kısaca ALT enzim değerlerinin düşük çıkmasına neden olan durumlardan bazıları bu şekilde. ALT düşüklüğü çok sık görülen bir durum değildir ve endişe yaratmaz. Basit bazı sorunlar nedeniyle bu değeriniz düşebilir. ALT düşüklüğü durumunda hekiminiz farklı testler isteyerek bu duruma neden olan sorunu ortaya çıkaracaktır.
ALT değerini riske sokan durumlar:
- Düzenli alkol kullanımı
- Diyabet
- Obezite
- Uyuşturucu madde kullanımı
- Ailenin karaciğer geçmişi
Herhangi bir rahatsızlık nedeniyle hekiminize muayene olduğunuz zaman bu tür durumlardan biri ya da birkaç tanesi sizde varsa mutlaka ALT değeriniz de kontrol edilecektir. Çünkü pek çok farklı nedeni olsa da genel olarak bu tür durumlar direkt olarak karaciğer sağlığınızı olumsuz etkiler.
Böyle bir durumda ya da şikayetinize bağlı olarak doktorunuz ALT değerinizi görmek istediği zaman size bir kan testi yapılır. Bu testten önce 12 saat aç kalmanız ve yalnızca su içmeniz gerekir. Kan testinin sonuçlarını aynı gün ya da ertesi gün alabilirsiniz. Test sonuçları uzman bir hekim tarafından değerlendirildikten sonra teşhis konur ve bu teşhise uygun olarak tedavi süreci başlar.
ALT düşüklüğü ve yüksekliği belirtileri:
- Mide bulantısı
- Kusma
- Karın ağrısı
- Ciltte kaşınma
- Sarılık etkileri
- Yorgunluk
- İştah kaybı
- Hızlı kilo kaybı
- Koyu renkli idrar
- Açık renkli dışkı
- Karın bölgesinde şişlik
ALT değerinizin düşüklüğü ve yüksekliği durumunda yukarıda listelediğimiz belirtilerden biri ya da birkaç tanesi bir arada görülebilir. Her iki zıt durumda da benzer belirtiler görüldüğü için uzman bir hekim tarafından teşhis konmadıkça herhangi bir önyargıya kapılarak reçete edilmemiş ilaçlar kullanmaktan kaçının.
ALT değerini etkileyen faktörler:
- Aşırı egzersiz durumunda ALT değeri geçici olarak artabilir.
- Pek çok ilaç hatta reçetesiz ağrı kesiciler bile ALT değerini etkileyebilir.
- Cinsiyetinize göre ALT değeriniz değişir.
- Regl sırasında ALT değeri düşme ve yükselme eğilimi gösterebilir.
- Yaşınız arttıkça ALT değeriniz düşebilir.
- Genetik faktörlerin ALT değeri üzerindeki etkisi büyüktür.
- Vücut kitle endeksi ile ALT değeri arasında direkt bir ilişki vardır.
ALT değerinizi etkileyen faktörlerden bazıları bu şekilde. Gördüğünüz gibi ALT değeri genel geçer bir değer değildir, pek çok farklı faktöre bağlı olarak anlık bile değişebilir. Bu nedenle uzman bir hekim tarafından tüm kan sonuçlarının değerlendirilmesi gerekmektedir. Sonrasında duruma göre uygun bir tedavi izlenebilir.
ALT ile AST arasındaki fark nedir?
Alanin aminotransferaz ALT ile aspartat aminotransferaz AST kardeş enzimler gibidirler ve bu nedenle çoğu zaman birlikte değerlendirilirler. ALT enzimi yoğun olarak karaciğerde bulunurken AST daha çok kalp, iskelet kasları ve pankreasta bulunur. Bulundukları organ hasar gördüğü zaman kana karıştıkları için sağlığınız hakkında önemli ipuçları verirler.
Karaciğerimizde üretilen ve vücut sağlığımız için son derece önemli bir enzim olan alanin aminotransferaz kısaca ALT nedir, ne işe yarar gibi merak edilen soruları yanıtlayarak düşüklüğü ve yüksekliği durumlarından bahsettik. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi ALT değeriniz hakkındaki en doğru ve size özel bilgiyi de uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.
