İki atom arasında kuantum düzeyde gerçekleşen ve birinde bir değişiklik olduğu anda diğerinde de etki görmeye neden olan fenomene dolanıklık adı veriliyor. Bugüne kadar yapılan araştırmalarda dolanıklığı genellikle ya küçük gruplarda ya da yalnızca 2 atom arasında gördük.
Gelecekte kullanmayı umduğumuz kuantum bilgisayarların, kuantum şifrelemenin ve diğer pek çok teknolojinin temelinde de bu fenomen yer alıyor. Bunun için de sürecin nasıl işlediğini ve nasıl manipüle edilebileceğini bilmemiz gerekiyor.
15 trilyon atomda dolanıklık:
Genellikle kuantum dolanıklığı, bir çift atom arasında gözlemleniyor ve bu durum oldukça hassas oluyor. Araştırmacılar, dolanıklığı oluşturan atomların dengesinin bozulmaması için sistemleri izole ediyor ve mutlak sıfıra yakın noktalara kadar soğutuyor.
Cuma günü Nature Communications’ta yayınlanan bir makaleye göre araştırmacılar, bir atom grubunun sıcaklığını 176 dereceye kadar yükseltti. Bu noktada atomlar arasındaki dolanıklığı gözlemleyen araştırmacılar, tam 15 trilyon atom arasında dolanıklık gerçekleştiğini keşfetti. Bu da şimdiye kadar gözlenmiş en büyük dolanıklıktan 100 kat daha fazla atom demek.
Fizikçiler, çalışmada sıcak ve kaotik gaz bulutunun manyetikleşmesini lazerler kullanarak ölçtü. Böylece dolanıklık durumuna geçen atomların gözlemlenmesi mümkün oldu. Araştırmacılar bu 'devasa' dolanıklık durumunun 1 milisaniye sürdüğünü belirtti.
Dünya rekoru kırıldı:
Araştırmacılar, bir saniyenin 1.000’de 1’ine tekabül eden milisaniyenin bizim için kısa bir süre olduğunu ancak atomik düzeyde baktığımızda bu zaman diliminde 50 kadar atomun çarpıştığını söylüyor. Bu da bu çarpışmalar gibi rastgele olayların dolanıklığı bozmadığı anlamına geliyor.
Daha büyük ölçeklerde kuantum dolanıklığını gözleyebilmek, ileride büyük ölçekli olarak manyetik alan tespit teknolojilerinin geliştirilmesine olanak sağlayacaktır. Ayrıca bu alanda yapılacak olan çalışmaların farklı alanlarda da gelişmelere öncülük etmesi bekleniyor.
Araştırmacılar, projelerinin geleceğinden umutlu. Makalenin yazarlarından Morgan Mitchell, bu tür devasa dolanıklık sistemlerinin ileride daha iyi sensörler, yapay zekâlar, beyin görüntüleme sistemleri ve otonom arabalar gibi alanlarda kullanılmasını umuyor.
