Her yıl verilmekte olan Nobel Ödülleri’ni duymayan yoktur. 1895 yılında ünlü kimyager ve mühendis Alfred Nobel’in bizzat kendisinin kurduğu dernek tarafından 1901 yılından beri her yıl farklı dallarda ‘insanlığa katkı sağlayan’ kişilere verilen bu ödüller hem kişinin kendisi hem de ülkesi için büyük bir onur kaynağı haline geliyor.
Tıp, fizik, kimya, barış, edebiyat ve fizyoloji alanlarında verilen bu ödüllerin genelde yabancı isimlere gittiğini görüyoruz. Fakat bu sebeple ülkemizde bu alanlarda kayda değer çalışmalar yapan kişilerin olmadığını düşünmeyin. Zira ülkemizde, yaptıkları çalışmalarla Nobel Ödülü almasını dilediğimiz kişiler bir yana, halihazırda Nobel Ödülü almış olan Türk isimler bulunuyor. Gelin kendilerine yakından bakalım.
Nobel Ödülü alan Türkler kimlerdir?
- Aziz Sancar: Nobel Kimya Ödülü
- Orhan Pamuk: Nobel Edebiyat Ödülü
Şimdiye kadar Nobel Ödülü almış olan 2 Türk isim bulunuyor. Bu kişiler ise Prof. Dr. Aziz Sancar ve Yazar Ferit Orhan Pamuk. Nobel Ödülleri’ni nasıl aldıklarına gelin birlikte bakalım.
Orhan Pamuk Nobel Edebiyat Ödülü'nü nasıl, ne zaman ve hangi eseri ile kazandı?
Orhan Pamuk, Nobel Edebiyat Ödülü’ne layık görüldü. Tam olarak ödülünü aldığı tarih ise 12 Ekim 2006. Ülkemizden çıkıp Nobel Ödülü alan ilk kişi olma unvanı da kendisinde bulunuyor. Kendisinin Nobel Edebiyat Ödülü’nü nasıl kazandığına gelelim.
İsveç Akademisi, ödülün verileceği gün “2006 Nobel Edebiyat Ödülü 'Kentinin melankolik ruhunun izlerini sürerken kültürlerin birbiriyle çatışması ve örülmesi için yeni simgeler bulan' Orhan Pamuk'a verilmiştir” sözlerini söylemişti. Devamında “Çağdaş romanın köklerini değiştirdiği için...” şeklindeki açıklamalar da Pamuk’un yurt dışındaki büyük etkisini gözler önüne seriyor.
Yazdığı kitaplarla hem yurt dışında hem de ülkemizde adını büyük bir kesime duyuran Yazar Orhan Pamuk, eserleriyle dünyanın farklı yerlerinde birçok farklı ödüle de layık görüldü. Bu yerlerin arasında İrlanda ve Amerika Birleşik Devletleri de bulunuyor. Daha önce katıldığı ve kazandığı yarışmalardan ve Fransa’da 2007 yılında gerçekleştirilen Cannes Film Festivali’nde jürilik yapmış olmasından bahsetmiyoruz bile.
Aziz Sancar Nobel Kimya Ödülü'nü nasıl, ne zaman ve hangi çalışması ile kazandı?
Prof. Dr. Aziz Sancar ise 2015 yılında Nobel Kimya Ödülü’ne layık görülmüştü. Orhan Pamuk’tan sonra ülkemizden çıkıp Nobel Ödülü alan ikinci kişi olan Aziz Sancar’ın hayat hikayesini merak ediyorsanız oldukça ilham verici olduğunu söyleyebileceğimiz hikayesine buradan göz atabilirsiniz.
Nobel Kimya Ödülü’nü, hücrelerin hasar gören DNA’ları nasıl onardığını ve bu onarım sırasında genetik bilginin nasıl korunduğunu haritalandıran araştırmaları sayesinde aldı. Bu çalışmanın detaylarını da hayat hikayesini aktardığımız yazımızda bulabilirsiniz. Söz konusu ödül; Aziz Sancar, Paul Modrich ve Tomas Lindahl olmak üzere üç bilim insanına verilmişti.
Nobel Ödülü almasını dilediğimiz Türk bilim insanları:
- Ferya Özel
- Mete Atatüre
- Muazzez İlmiye Çığ
- Canan Dağdeviren
Nobel ödüllerine ülkemizden şimdiye kadar iki kişinin layık görülmüş olması sizi karamsarlığa sürüklemesin. Zira Türk olup birbirinden önemli başarılara imza atan başka birçok kişi de bulunuyor. Bu noktada asıl önemli olanın memleket değil, ortaya konulan çalışma ve başarı olduğunu da belirtmek lazım tabii.
Feryal Özel
Prof. Dr. Feryal Özel, astrofizik alanında yaptığı çalışmalarıyla birçok ödüle layık görüldü. Dünyada ilk kez kara deliğin görüntülendiğini hatırlarsınız. O çalışmada yer alan 200’den fazla bilim insanı içinde tek Türk olan Feryal Özel, nötron ve karadelikler konusunda yaptığı çığır açan çalışmaları sayesinde Amerikan Fizik Derneğinin en büyük onurlarından biriyle ödüllendirilmişti. Çalışmalarına devam etmekte olan Prof. Dr. Ferya Özel’i Nobel Ödülü sahasında görmeyi diliyoruz.
Mete Atatüre
Birleşik Krallık’ta öğretim üyesi olan Prof. Mete Atatüre, fizik alanında öne çıkan isimlerden. Sınır tanımayan çalışma azmi sayesinde Atatüre, 2015 yılında ölçülmesi imkânsız olarak kabul edilen ‘ışık seviyesinin gürültü ölçümü’nü gerçekleştirdi. Bu da kendisine ‘Yılın Sıradışı Başarısı Ödülü’nü kazandırdı.
Bunun dışında, kuantum teknolojilerinde heyecan verici uygulamalar yaratarak 'yarı iletkenler ve elmastaki kuantum optik fenomenlerine öncü katkıları' da kendisine 2020 Thomas Young Madalyası ve Ödülü’nü kazandırdı. Bilim dünyasını şaşırtmada bu denli başarılı olan Atatüre’yi Nobel Ödülü konuşması yaparken de görmeyi diliyoruz.
Muazzez İlmiye Çığ
Tarih alanında yaptığı çalışmalarla tanıdığımız ünlü Türk Sümerolog Muazzez İlmiye Çığ, sayısız eser ve çalışmanın sahibi. Kurtuluş Savaşı, Cumhuriyetin ilanı gibi birçok önemli olaya tanık olan Çığ, gençlik yıllarından ilerleyen yaşlarına kadar çalışmaya hiç ara vermedi. Tarihe, özellikle de Sümer tarihine ışık tutan ve bu konuda sayısız çeviri, ödül ve eser sahibi olan Çığ’ın Nobel ödülüyle başarılarını taçlandırmasını diliyoruz.
Canan Dağdeviren
Fizik alanının önde gelen isimlerinden olan Canan Dağdeviren, Dünyaca ünlü Forbes dergisinin 30 Yaş Altı 30 Bilim İnsanı listesinde yer aldı. Kendisine bu listede yer vermemizin sebebiyse ABD’ye gittiği süre zarfında yaptığı çalışmaların sonunda 'pilsiz çalışan giyilebilir bir kalp çipiyle cilt kanserini teşhis eden bir cihaz geliştirmiş' olması.
Bunun dışında Harvard Üniversitesi ve MIT Media Lab’de çalışmalar gerçekleştiren Dağdeviren, yurt dışında birçok farklı ödüle de layık görüldü. Çalışma hayatı boyunca çok az destek gören ve bu süreçte kadın olmanın zorluğundan bahsetmiş olan Dağdeviren’i tebrik ediyor ve kendisini Nobel Ödülü konuşması yaparken görmeyi diliyoruz.
Saydığımız önemli isimler dışında hem ülkemizde hem de dünyanın farklı yerlerinde başarıdan başarıya koşan önemli Türk isimler var. Bu noktada ışıkları kendinize çevirip coğrafi konum ve yaşam şartlarının durumu zorlaştırdığını ve bu sebeple önünüze taş konulduğunu düşünebilirsiniz.
Bunun doğruluğu tartışılmaz olsa da yukarıdaki isimlerin de sizinle aynı topraklardan çıktıklarını hatta bir noktada daha zor koşullarla karşı karşıya kaldıklarını unutmamak gerek. Aileniz, devletiniz ve çevrenizdeki her etken elinizden tutsa da tutmasa da başarı size verilen bir şey değil, sizin elde ettiğiniz bir şeydir. Bunun yaşayan kanıtlarını az önce sizlere sıraladık.
