Ülkemizde de dünyanın pek çok bölgesinde de son birkaç aydır koronavirüs salgınının etkilerinin azaldığı bir döneme girdik. Vaka sayıları düştü, kısıtlamalar kalktı. Tam hayat yeniden normalleşecek derken Avrupa ve Amerika'dan yeni bir virüs haberi geldi; maymun çiçeği.
Artık virüsler ve neden oldukları bulaşıcı hastalıklar konusunda hassas olan bünyelerimiz hemen panik havasına geçiş yaptı. Şimdiye kadar 15 ülkede görülen ve maymun çiçeği virüsünün (MPXV) neden olduğu bu hastalık; 17. ve 18. yüzyılda ortaya çıkan ve etkileri 20. yüzyıla kadar devam eden çiçek hastalığı ile de yakından akraba. Ancak aralarında tabii ki bazı farklar da var.
Maymun çiçeği ile çiçek hastalığı, aynı virüs cinsinin altındaki virüsler
Her ikisi de ciltte benzer lezyonlara sebep olan bu iki virüs de omurgalılar ve eklembacaklıların doğal konakçı olduğu Poxviridae virüs ailesinin altında yer alan Chordopoxvirinae alt ailesinde bulunan Orthopoxvirus cinsi virüsler arasında yer alıyor. Yakından akraba olmalarının nedeni bu.
İki virüsün neden olduğu hastalıkların belirtileri de benziyor;
Her iki hastalıkta da
- Yüksek ateş
- Sırt ağrısı
- Yorgunluk
belirtileri ortak olarak görülüyor. Çiçek hastalığında bu belirtilere ek olarak nadir de olsa karın ağrısı ve kusma da görülürken bu iki belirti maymun çiçeğinde yok.
İki hastalığın belirtileri arasındaki en büyük fark ise maymun çiçeğinde görülürken çiçek hastalığında görülmeyen lenf düğümlerinin şişmesi durumu. Aynı zamanda maymun çiçeğinin semptomları arasında titreme de görülüyor.
Bir diğer önemli fark öldürücülük oranı
Çiçek hastalığı, tarihin en ölümcül hastalıklarından biriydi ve yalnızca 20. yüzyılda 300 milyondan fazla insanın ölümüne neden olduğu düşünülüyor. Açıklanan verilere göre hastalığa yakalanan her 10 kişiden 3'ü hayatını kaybediyordu. Maymun çiçeğinde ise bu oran her 10 kişiden 1'i olarak karşımıza çıkıyor. Yani maymun çiçeği, çiçek hastalığı kadar ölümcül değil.
En etkili tedavi yolu aşı
Aslında direkt maymun çiçeği hastalığı için geliştirilmiş bir aşı yok. Ancak çiçek hastalığı için geliştirilen ve bu hastalık tamamen ortadan kalktıktan sonra da uygulanmasına son verilen çiçek aşısının maymun çiçeği vakalarında da %85 oranından etkili olabileceği ifade ediliyor. Bu da geçmişte çiçek aşısı olan kişilerin (ki bu aşının yapımına 1970'li yılların sonu itibarıyla son verildi.) maymun çiçeğini daha hafif atlatabileceği anlamına geliyor.
Tarihte geliştirilen ilk aşı olarak bilinen ve neredeyse 40 yıldır uygulanmayan çiçek aşısının daha gelişmiş bir versiyonu olan 'modifiye virüs Ankara (MVA) aşısına dayalı yeni bir aşı 2019 yılında maymun çiçeği tedavisi için onaylandı ancak henüz yaygın bir şekilde kullanılmıyor. Maymun çiçeği hastalığı için onay alan bir diğer ilaç ise antiviral bir ilaç olan tecovirimat (TPOXX) ve Ocak 2022'de onay aldı.
