Yaklaşık 35 yıl kadar önce, 1982 yılının Ocak ayında Apple, işyerleri için 'grafik tabanlı kullanıcı arayüzü' bulunan ilk bilgisayarı olan ‘Lisa’yı sürmüştü piyasaya. Lisa zamanının ünlü makinelerinden biriydi. Hala da Apple tarihinde önemli bir yer tutar. Sebebi ise Apple’ın kurucularından Steve Jobs ile CEO John Sculley arasında başlayacak bir çatışmanın zeminini hazırlamış olmasıdır. Zaten daha sonra Apple’daki görevinden ayrılır Sculley.
İşte bu ünlü makinenin üzerinde çalıştığı işletim sistemini yakında edinebileceksiniz. ‘Computer History Museum (Bilgisayar Tarihi Müzesi)’ bu işletim sistemini kurcalamak isteyenler için Apple Lisa’nın işletim sisteminin ardında yatan kodu 2018 yılında açık kaynaklı, yani ücretsiz olarak yayınlayacak. Söz konusu haber, Lisa tutkunları için oluşturulan LisaList eposta listesi üzerinden duyuruldu.
Her ne kadar Lisa’yı Steve Jobs yapmamış olsa da, yapımında önemli rol oynamıştı. Grafik kullanıcı arayüzü prototiplerini incelemesi için Apple’ın ‘Lisa’ ekibinin, efsanevi ‘Xerox PARC’ laboratuarını ziyaret etmesine izin vermeye ikna eden Steve Jobs’tı. Bununla birlikte Apple o zamanlar Lisa’nın “Local Integrated System Architecture (Yerel Entegre Sistem Mimarisi)” açılımının kısaltması olduğunu belirtmişse de, Jobs daha sonra biyograf Walter Isaacson’a makinenin aslında en büyük kızı ‘Lisa Nicole Brennan-Jobs’ın adını taşıdığını iddia etmişti.
Lisa, o zamanlar bir bilgisayar için mümkün olanın sınırlarını zorlayacak kapasiteye sahipti. Pencere ve simgeler bulunduran makinede kişisel belgelerinizi klasörler altında düzenleyebiliyordunuz. Aynı zamanda işlem görmek için bir de fare gerektiriyordu. 1983 yılı için bu, son teknoloji ürünü bir işti. Ayrıca o zamanlar bildirildiği kadarıyla Apple, Lisa’nın geliştirilmesi için 150 milyon dolar harcamıştı.
Fakat Lisa daha işin başında ölüme terk edilmişti. 1983 yılındaki fiyatı 10.000$ olan cihazın, enflasyon hesaplamaları yapıldığında günümüz fiyatı yaklaşık 24.000$ civarına denk geliyor. Üstelik IBM her ne kadar daha düşük teknolojili olsa da, daha ucuz makineler çıkarmıştı. Sadece 10.000 adet satılan cihazın üretimi, 3 yıl sonra durdurulmuştu.1984 yılında çıkarılan ünlü Macintosh devralmıştı meşaleyi artık.
Kevin Kostner'ın yer aldığı, 1983 yılında yayınlanan TV reklamını da aşağıda izleyebilirsiniz.
Apple'ın 'Lisa' mirasıyla ilgilenenler, 2018 yılında yayınlanacak olan işletim sisteminin tam sürümü ve açık kaynak kodu için bizi takip etmeye devam edebilirler.
