Herhangi bir rahatsızlık hissederek hastaneye gittiğimiz zaman hekim kan tahlili ve benzeri testler ile vücudumuzda ters giden şeyleri görmek ister. Ancak vücudumuzun içinde olanlar kadar dışarı attıklarımız da sağlığımızla ilgili bilgiler verir. Örneğin idrar tahlilinde dansite yani yoğunluk ölçümü, vücudumuzun aldığımız sıvı ve benzeri maddeleri nasıl işlediğini ve hangi atıkları dışarı sağlıklı bir şekilde atabildiğini gösterir.
Dansite kelimesi tek başına kullanıldığında yoğunluk anlamına gelirken tıp alanında, özellikle de idrar testlerinde bir maddenin vücutta hangi oranda atıldığını gösterir. Yani idrar dansite son derece önemlidir, bu nedenle de yüksekliği ve düşüklüğü gibi durumlarda dikkat edilmesi gerekir. Gelin idrar dansite nedir, neden ölçülür yakından bakalım ve yüksekliği ile düşüklüğü durumunda neler olur tüm detaylarıyla görelim.
Öncelikle, dansite nedir?
Dansite sözcüğünün kelime anlamı bir maddenin özkütlesi, bir maddenin yoğunluğu demektir. Belirli bir hacimde bir maddenin ne kadar kütlesi varsa o maddenin dansite oranı da o kadar yüksektir. Bu anlamı nedeniyle pek çok farklı alanda dansite oranından bahsedilmektedir.
Tıp alanında dansite nedir? İdrar tahlilinde dansite:
Yazımızın konusu olan tıp alanında dansite, vücudumuzda bulunan kemik ve idrar gibi yapılardaki bir maddenin yoğunluğunu ifade eder. Yani vücudumuzun hangi noktasında hangi maddenin durumu ölçülmek isteniyorsa orada bir dansite oranından bahsedilir. Dansite ile en sık karşılaştığımız tıbbi işlem ise idrar tahlilidir.
Vücudumuz fazla suyu, fazla minareli ve vücut tarafından işlenmeyen atık maddeleri idrar yoluyla dışarı atar. Pek çok farklı nedene bağlı olarak hekiminiz sizden idrar tahlili istediği zaman idrarınız üzerinde spesifik gravite testi yapılır. Bu test ile idrardaki farklı maddelerin yoğunluğu ölçülür ve ölçüm sonucu elde edilen dansite oranı böbrek fonksiyonu başta olmak üzere pek çok sağlık durumu hakkında bilgi verir.
İdrar dansite testi neden yapılır?
- Vücudun susuz kalma durumu olan dehidratasyonda
- Aşı sıvı tüketilmesi durumunda
- Şok yaşanması durumunda
- Yalancı diyabet olarak bilinen diabetes insipidus durumunda
- Böbrek yetmezliği yaşayan hastalarda
- Böbrek enfeksiyonu şüphesi varsa
- Kalp yetmezliği şüphesi varsa
- İdrar yolları enfeksiyonu şüphesi varsa
- Kanda sodyum düşüklüğü durumu olan hiponatremide
- Kanda sodyum yüksekliği durumu olan hipernatremide
Hastadan idrar dansite testi yani idrar tahlili istendiği durumlar genel olarak bu şekilde. Tıpkı vücudumuzun içinde olanlar gibi vücudumuzdan dışarı attıklarımız da sağlığımız hakkında bilgilendirici olduğu için pek çok farklı durumda idrar tahlili istenebilir.
İdrar tahlili basit bir testtir ve çoğu zaman hastanın herhangi bir ön hazırlık yapmasına gerek yoktur. Ancak dansite oranı ölçülecek maddeye göre hekiminiz test öncesi bazı ilaçları bırakmanızı, özel bir ilaç almanızı ve pancar, böğürtlen, bakla, havuç gibi idrar rengini değiştirme özelliği bulunan bazı gıdaları tüketmemenizi isteyebilir.
İdeal idrar dansite aralığı ne kadar olmalı?
Kişiden kişiye ya da sahip olunan hastalığa göre değişse de ideal idrar dansite aralığı 1002 ile 1035 arasında kabul edilmektedir. Genel olarak koyu renkli idrarın dansite oranı yüksek, açık renkli idrarın dansite oranı düşük kabul edilir ancak yalnızca renk ve koku gibi geçici durumlara bakarak bir tahmin yapılmamalıdır.
İdrar dansite düşüklüğü ne anlama gelir, sebebi nedir?
Özel durumlar dışında kişinin dansite oranının 1002’den az olduğu durumlar idrar dansite düşüklüğü olarak adlandırılır. Bu durumda hasta çok sıvı tüketiyor ya da sık sık susuyor olabilir. İdrar dansite düşüklüğüne neden olan durumlardan bazıları şu şekilde;
- Yalancı diyabet olarak bilinen diabetes insipidus
- Böbrek yetmezliği
- Fazla susama nedeniyle çok sıvı tüketmek
- Böbrekte bulunan tübüler hücrelerinde meydana gelen hasar
İdrar dansite yüksekliği ne anlama gelir, sebebi nedir?
Özel durumlar dışında kişinin dansite oranının 1035’ten yüksek olduğu durumlar idrar dansite yüksekliği olarak adlandırılır. Hasta çok sıvı tüketmediği için idrar koyulaşmış ve dansite oranı da artmıştır. İdrar dansite yüksekliğine neden olan durumlardan bazıları şu şekilde;
- Vücudun susuz kalma durumu olan dehidratasyon
- İshal ve kusma gibi vücudun susuz kalmasına neden olan durumlar
- Kalp yetmezliği
- Şok yaşanması durumu
- İdrarda glukoz fazlalığı
- İdrarda protein fazlalığı
- İdrarda beyaz ya da kırmızı kan hücresi fazlalığı
- İdrarda bakteri fazlalığı
- İdrarda kristalize olmuş madde fazlalığı
İdrar dansite oranını normal değerler arasında tutmak için yapmanız gerekenler:
- Gün içinde yeterince sıvı tükettiğinizden emin olun
- Alkol ve kafeini sınırlandırın
- Sigarayı bırakın
- Kabız olmamaya çalışın
- Düzenli egzersiz yapın
- İdrarınızı tutmayın
- Pamuklu iç çamaşırı giyin
Gün içinde yeterince sıvı tükettiğinizden emin olun:
Çay, kahve, meyve suyu gibi farklı içecekler susuzluğunuzu gideriyor olabilir ancak bunların hiçbiri vücudun ihtiyacı olan suyun yerini tutmaz. Vücudun ihtiyacı olan su miktarı her 25 kilo için 1 litredir. Yani 75 kilo olan bir kişi gün içinde 3 litre su içmelidir. Elbette bunu asla bir anda içmemeli, gün içinde düzenli olarak su içerek vücudumuzun ihtiyacını karşılamalıyız.
Alkol ve kafeini sınırlandırın:
Alkollü içecekler ile kafein içeren kahve, çay, gazlı içecekler ve çikolata; biz farkında olmasak bile işlenirken vücudumuzdaki suyu kullanır ve susuzluğumuzu giderdikleri için biz fark etmesek de aslında susuz kalırız. Bu nedenle hem bu ürünlerin tüketimini sınırlandırın hem de tükettikten sonra su için.
Sigarayı bırakın:
Sigaranın saymakla bitmeyecek zararlarından bir tanesi de mesaneyi yani idrar torbasını olumsuz etkilemesidir. Sigaraya hiç başlamayın ya da eğer içiyorsanız bir an önce bırakın. Boşaltım sisteminizin bile daha iyi çalıştığını göreceksiniz.
Kabız olmamaya çalışın:
Kabızlık yani dışkı yapamama durumu aynı zamanda idrar boşaltım sistemini de etkileyen bir sorundur. Bu nedenle bol sıvı tüketmeli, sebze ve meyve yemeli, lifli gıdalar tüketmelisiniz. Bağırsak sisteminizin sağlıklı çalışması psikolojik durumunuza bile olumlu yansıyacaktır.
Düzenli egzersiz yapın:
Düzenli egzersiz yapmak, kilo almamak ve kilonuzu kontrol etmek idrar dansite oranınızı normal değerler arasında tutmak için yapabileceğiniz en iyi şeydir. Üstelik egzersiz sırasında ve sonrasında çok daha fazla su içmeniz gerektiği için su ihtiyacınızı da karşılamış olursunuz.
İdrarınızı tutmayın:
Bazen hijyen koşulları ya da psikolojik gerilimler nedeniyle idrarımızı saatlerce tutmamız gerekebilir ancak emin olun bu kendinize yapacağınız en kötü şeydir. İdrar biriktikçe tüm boşaltım sisteminize zarar verir, enfeksiyon riskini arttırır ve mesane kaslarınızı zayıflatır.
Pamuklu iç çamaşırı giyin:
Dar ya da naylon kumaşa sahip iç çamaşırları giyiyorsanız bu bölgeniz devamlı terleyecek ve nemli kalacaktır. Nem demek bakteri demektir ve bu bakteriler enfeksiyon riskini arttırır. Bol ve pamuklu kumaştan yapılmış iç çamaşırları giyerek bu riski önleyin. Hem daha rahat olursunuz.
İdrar tahlilinde karşılaştığımız ve sağlığımız hakkında bilgi veren dansite nedir, neden ölçülür, yüksekliği ve düşüklüğü ne anlama gelir gibi merak edilen soruları yanıtladık. Anlattıklarımız yalnızca bilgilendirme amaçlıdır. Tüm sağlık konularında olduğu gibi idrar dansite hakkında da en doğru ve size özel bilgiyi uzman bir hekimden almanız gerektiğini unutmayın.
