Tıp literatüründe oldukça öneme sahip olan RBC, bizim anlayacağımız dilde kırmızı kan hücreleri anlamına geliyor. Yani kan testlerinde bakılan RBC, aslında kırmızı kan hücre sayımı demek oluyor. Bu işlem de bireylerin sağlığı için oldukça önem arz ediyor.
Her ne kadar sağlık şikayerine göre doktorlar bizden farklı kan testleri istese de genel olarak istenilen en çok tahlillerden birisi RBC. Kandaki kırmızı kan hücre sayısının hayati önem taşımasından ötürü hemen hemen her doktorun hastalarından istediği bu test, insan sağlığı için yapılması gereken en temel testlerin başında geliyor.
Kırmızı kan hücresi nedir?
RBC hakkında bilgi vermeden önce dilerseniz RBC işleminin yapıldığı kırmızı kan hücreleri hakkında bazı önemli bilgiler verelim. Kırmızı kan hücresi yani diğer adıyla eritsoit, kanımızda en çok bulunan hücre türü olarak geçer. Her ne kadar kırmızı kan hücreleri vücudumuzda oksijen ve karbondioksit taşıyor olsa da kendi yapılarındaki demiri de taşıma görevi görürler.
Kan grupları neye göre belirlendi?
Kan grupları ne alaka diyebilirsiniz ama kan grupları da bilim insanları tarafından insanlardaki alyuvar zarlarına göre belirlenmiş durumda. Zira öyle ki insanlardaki kan grubunun adı aslında alyuvarlarının zarında taşıdığı proteinin tıptaki numarasıdır. Yani anlayacağınız üzere her insanda bu proteinler farklılar. 0 RH + kan grubuna dahil birisi ile 0 RH - kan grubuna dahil birisinin alyuvarlarının zarındaki proteinler de farklıdır.
Yine tıp literatürüne göre RBC zarındaki proteinleri farklı olan kişiler birbirlerine bu proteinleri veremezler. Yanlış bir protein alışverişi sonrası maalesef RBC zarı zarar göreceği için ölümcül sonuçlara yol açabilir.
RBC nedir?
RBC ne demek? RBC aslında bir İngilizce kelime olan Red Blood Cell’in kısaltmasıdır. Türkçe karşılığı kırmızı kan hücresi olan RBC’nin ölçülebilmesi günümüz teknolojisi sayesinde gerçekleştirilebiliyor. Zira doktorlar tarafından istenilen RBC testi sayesinde vücuttaki RBC sayımı yapılabiliyor. Ayrıca RBC’ye mikroskop altında görüntülendiğinde yuvarlak ve kırmızı olmasından dolayı alyuvar olarak da biliniyor.
Dolaşım sistemi sayesinde vücuttaki en dar damarlara dahi kolaylıkla girip en uç noktadaki dokulara bile oksijen ve karbondioksit ileten kırmızı kan hücreleri, organların ve dokuların oksijen kaynağıdır. Tıp literatüründe alyuvarın ortalama çapı 15-16 mikron olmakla beraber ortalama hacmi ise 83 mikron küp olarak hesaplanmış durumda. Ayrıca yine bilinene göre sağlıklı bir insandaki tek bir alyuvarın 270 milyon hemoglobin içerdiği biliniyor.
RBC düşüklüğü ne anlama gelir?
Doktorlar tarafından istenilen RBC ölçümü testi, aslında hastanın kırmızı kan hücre sayısının hesaplanmasının istemidir. Yani yapılan kan tahlili ile hastanın RBC’leri sayılır. Bazı durumlarda bu kırmızı kan hücrelerinin sayısı az çıkabiliyor ki bu da ciddi rahatsızlıklara sebep verebiliyor.
Zira alyuvarların düşük olması demek, organ ve dokulara da o kadar az oksijen ve karbondioksit gidiyor demek. Haliyle organlar yeterli oksijen alamadıkları için de tehlike arz etmeye başlıyorlar.
Peki RBC düşüklüğü olan bir kişide neler olur? RBC düşüklüğünün tıptaki adı anemi yani kansızlık olarak geçer. Anemi hastası olan bir hastada yeterli sayıda alyuvar veya alyuvarlarda da hemoglobin yok demektir. Anemi de kendi arasında farklı dallara ayrılıyor.
- Demir eksikliği anemisi,
- Orak hücre anemisi,
- Akdeniz anemisi,
- Sferositoz anemisi,
- Pernisyöz anemisi,
- Apastik anemisi,
- Hemoliz anemisi
RBC düşüklüğü son derece ciddi olduğunu yukarıda söylemiştik. Uzmanlara göre RBC’nin düşük çıkmasının farklı sebepleri olabilir. Hamilelik, kemik iliği problemleri, lösemi, b12 vitamin eksikliği, metebolik bozukluklar, çok fazla sıvı tüketme, kan kaybetme, kullanılan bazı kanser ilaçları, eritropoietin eksikliği ve kanamaya sebebiyet veren enfeksiyonlar gibi sebepler başlıca ve en tehlikeli sebepler.
RBC yüksekliği ne anlama gelir?
RBC düşüklüğü gibi RBC yüksekliği de ciddi sıkıntılar doğurabilecek bir rahatsızlık. Her şeyin ne azı ne fazlası, tam karar olması deyimi RBC sayılarında da geçerli. Zira uzmanlara göre RBC yüksekliği yaşayan bir kimse, RBC düşüklüğü yaşayan birisinden çok daha riskli durumda. Çünkü şayet vücut gereğinden çok daha fazla kırmızı kan hücresi üretiyorsa Polisitemia vera adı verilen kemik hastalığı var demektir.
RBC değerindeki değişimin belirtileri:
RBC değerlerindeki değişim belirtileri, hem RBC yüksekliğinde hem de RBC düşüklüğünde de farklılık gösteriyorlar. Zira RBC düşüklüğünde organlar oksijensiz kaldığı için daha çok tansiyon düşüklüğü gibi hissediliyor olsa da RBC yüksekliği tam tersi oluyor. Organlara gereğinden fazla oksijen taşındığı ve kan akışı daha hızlı olduğu için kulak çınlaması gibi yüksek tansiyon belirtileri baş gösteriyor.
Bu kemik hastalığına yakalanan bir kişinin kalp krizi geçirmesi, beyin kanaması geçirmesi, felç inmesi ve pıhtı atması çok daha yüksek. Yapılan araştırmalara göre RBC yüksekliği kadınlara nazaran erkeklerde çok daha fazla gözlemleniyor.
RBC yüksekliği belirtileri:
RBC yüksekliği yani tıptaki adıyla da eritrosit yüksekliğinin belirtileri arasında en çok eklem, göğüs, karın, baş ve kas ağrıları başı çekiyor. Diğer belirtileri ise bulanık görme, yüksek tansiyon, kulak çınlaması, halsizlik, yorgunluk, kollarda ve bacaklarda güçsüzlük, vücudun bazı bölgelerinden morarmalar, avuç içlerinde hassasiyet artışı, kaşıntı ve yaralar, uyku bozukluğu, baş dönmesi, şiddetli baş ağrıları.
RBC düşüklüğü belirtileri:
RBC düşüklüğü kişiye oldukça farklı belirtiler gösterse de genel olarak hep aynıdır. RBC düşüklüğü yaşayan hastaların genellikle şikayetleri yorgunluk, halsizlik, baş dönmesi, nefes darlığı, baş ve göğüs ağrısı, tende solukluk, kalp ağrısı, el ve ayaklarda uyuşma ve göz kararması yönünde oluyor.
Şayet yukarıda verdiğimiz belirtilerden birini veya birkaçını yaşıyor iseniz bir an önce doktora başvurmanız gerekiyor. Zira doktorunuz yapacağı RBC testleri ile RBC düşüklüğü yaşayıp yaşamadığınızı anlayacaktır.
Düşük RBC değeri nedenleri:
Düşük RBC değerinin nedenleri birden fazla olmakla beraber en dikkat çeken nedenler arasında kansızlık yani anemi, kemik iliği yetmezliği ve yetersiz beslenme var.
- Kansızlık / Anemi,
- Kemik iliği yetmezliği,
- Böbrek yetmezliği,
- Lösemi,
- Yetersiz beslenme,
- Kanser,
- Demir eksikliği,
- Bakır eksikliği,
- Folik asit eksikliği,
- B6 ve B12 vitamin eksikliği,
- Hamilelik,
- Tiroid ve hormon bozuklukları,
- Bazı kanser ilaçları,
- Kalp ritim bozukluğu ilaçları,
- Epilepsi ilaçları
Yüksek RBC değeri nedenleri:
,
Yüksek RBC değeri nedenlerinin bazıları düşük RBC değeri nedenleri ile benzerlik gösterse de özellikle uyku apnesi gibi farklı nedenler mevcut.
- Sigara ve alkol tüketmek,
- Kalp rahatsızlıkları,
- Böbrek kanserleri,
- Pulmoner Fibroz,
- Kemik iliği rahatsızlıkları,
- Kandaki yararlı bakterileri öldüren antibiyotikler,
- Uyku apnesi,
- Performans arttırıcı ilaçlar ve vitaminler
Kadınlar ve erkekler için ideal RBC değerleri:
RBC değerlerinin ideal rakamı, cinsiyete, hamileliğe ve sağlıklı olmaya göre değişiklik gösterebiliyor.
- Sağlıklı yetişkin erkek RBC değeri: 4.7 ile 6.1 milyon hücre. (mikrolitre)
- Sağlıklı ve hamile olmayan yetişkin kadın RBC değeri: 4.2 ile 5.4 milyon hücre. (mikrolitre)
- Çocuk RBC değeri: 4.0 ile 5.5 milyon hücre. (mikrolitre)
