Hafıza oluşturma ve hafıza yönetimi, insan beyninin çeşitli görevler için ihtiyaç duyduğumuz bilgileri topladığı, depoladığı ve hatırladığı karmaşık bir süreçtir. Beynimiz karmaşık süreci yönetmeye devam ederken, bazı anlarda yetersiz kaldığını hepimiz hissediyoruz.
Demans, Alzheimer ve Parkinson gibi hastalıklar, beynin hafıza bölümünü hedef alan hastalıklardır. Bu hastalıklar kadar korkunç şekilde olmasada insanlar, depolanmış hatıralarını kaybetme riskini ve yenilerini oluşturma ve ellerinde tutma yeteneğini tehlikeye atabiliyorlar. Özellikle stres altında bir yaşam süren insanlar, bu tehlike ile karşı karşıyalar.
Anıları saklama ve geri çağırma yeteneğimizin donuklaşmasına izin vermek yerine proaktif bir yaklaşım izleyebiliriz. Neyse ki bilim bize bu temel nörolojik aracı keskinleştirmek için yollar öneriyor. İşte günlük rutinimize dahil etmemiz gereken 5 şey:
Video oyunları ve beyin jimnastiği uygulamaları oynayın
Özellikle bu önerinin video oyunlar oynayın kısmı sizleri güldürebilir. Ancak Behavioral Brain Research dergisinde 2017 yılında yayınlanan bir araştırma, geniş yelpazedeki video oyunlarının, beyindeki havuz ile ilgili çeşitli bölgelerin işlevini gerçekten geliştirdiği sonucuna vardı. Araştırma, genel bilgiyi hatırlama yeteneğinizi içeren semantik hafıza gibi alanlarda video oyunu oynamanın gelişme sağladığını gösteriyor.
Video oyunlarının hayranı değilseniz, bunun yerine beyin jimnastiği ve hafıza uygulamalarını oynamayı deneyin. Araştırmalar, bu tarz uygulamaların bilişsel düşüşü önlemeye yardımcı olduklarını ve bunama riskini düşürdüklerini ortaya çıkardı. Beyin jimnastiği için kelime bulma ve resim arama gibi uygulamaları deneyebilirsiniz.
Hatırlamaya yardımcı olacak anımsatıcılar tasarlayın
Anımsatıcı uygulamalar, bilgileri hatırlamanıza yardımcı olmaktan daha fazlasını yapabilir. Bu uygulamalar beynin hafıza bölümlerinin gerçekten gelişmesini sağlayabilir.
Neuron dergisinde, 2017 yılında yayınlanan bir makale, anımsatıcı eğitim faaliyetlerinin beyni fiziksel düzeyde yeniden şekillendirdiğini ortaya koydu. Anımsatıcı eğitim faaliyetleri bunu bellek işlevini geliştiren yeni bilişsel ağ bağlantıları oluşturarak yaparlar.
Müzik, kelimeler, isimler, notlar ve tekerlemeler içeren anımsatıcılar oluşturabilir veya benimseyebilirsiniz. Örneğin, işyerinde hatırlamanız gereken şeyleri ilk harfleri üzerinden bir kısaltmaya dönüştürerek bir anımsatıcı haline getirebilirsiniz.
Düzenli egzersiz yapın
Zihinsel egzersizler hafıza becerilerini geliştirmeye yardımcı olurken, fiziksel egzersiz de hafıza için önemlidir. Bilişsel Bilimler Alanındaki Eğilimler araştırması, hareketsiz bir yaşam tarzının bellek kaybını arttırırken, fiziksel aktivitenin hafızada tutmayı ve hafızanın gelişmesini teşvik ettiğini gösterdi.
Çeşitli araştırmalar da düzenli fiziksel egzersizin hafıza dahil olmak üzere bilişsel becerilere fayda sağladığını ortaya koymuştur. Bulgular, egzersiz süresi ve yoğunluğundan kaynaklanan beyin fonksiyonundaki gelişmeleri içeriyor ve aynı zamanda beyni keskin tutan nörokimyasal değişiklikleri uyarırken daha dengeli bir hormonal fonksiyona yol açtığını ortaya koyuyor.
Stres seviyesini azaltın
Araştırmalar, demans tanısı konulan bazı kişilerin aslında demans olmadığını ortaya çıkardı. Aksine, yoğun ve kalıcı stres, hafızalarını ve diğer bilişsel becerileri bozmuştu.
Stres, kısa süreli hafıza ve uzun süreli hafıza dahil olmak üzere çok çeşitli hafıza fonksiyonlarını etkileyebilir. Son zamanlarda yapılan bir araştırma stres hormonu olan kortizolun beynin hafıza bankalarını sildiğini ve hatırlama, tanıma oranlarını azalttığını belirledi.
Meditasyon, dikkatli düşünme, yansıtma ve günlük tutmak, strese karşı mücadelede işinize yarayacak uygulamalar olabilir.
Sebze ve meyve tüketin
Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir çalışma, erkeklerin daha fazla sebze ve meyve tüketerek hafızalarını geliştirebilecekleri sonucuna vardı. Kapsamlı çalışmada, 20 yıl boyunca, erkekler dört yıl önceki düşünme ve hafıza becerilerini ölçecek sorulara cevap verdiler. Çalışmaya yaklaşık 28.000 erkek katıldı. Hafıza sorularının yanında günde kaç porsiyon sebze, meyve ve diğer tür yemek tükettikleri katılımcılara soruldu.
Her gun altı porsiyon sebze ve meyve tüketen erkeklerin, her gün iki porsiyon veya daha az sebze, meyve tüketen erkeklere göre daha az hafıza sorunu yaşadığı araştırma ile belirlendi. Araştırmayı gerçekleştiren bilim insanları, A,B,C ve E vitaminleri, karotenoidler, flavonoidler ve polifenolleri içeren antioksidanların ve biyoaktif maddelerin beyindeki oksidatif stresi azaltmaya yardımcı olduğunu belirlediler. Oksidatif stres, yaşa bağlı hafıza kaybına neden olabiliyor.
