Asansörler pek çok açıdan hepimizi gerilim dolu anlar yaşatabiliyor. Özellikle fobi derecesinde korkan insanlar, mecbur kalmadıkça asansörleri kullanmayı tercih etmiyor. Zira fobisi olmayan insanlar bile asansörde kısa süreli arızalarda bile telaşa kapılabiliyor.
İçinde yolculuk yaparken türlü korku senaryoları beynimizde dolaşıyor ve bazen de kendimize “İçerdeki hava yeterli mi?” gibi sorular sormaya başlıyoruz. Hepimizin aklından en az bir kez geçmiş olan bu soruyu bugünkü içeriğimizde cevaplıyoruz.
Ortalama bir asansör düşünelim...
Ülkemizde kullanılan asansörler, belirli standartlara uygun olmak zorunda. Elbette bu standartlar içinde asansörlerin sahip olması gereken minimum boyutlar da yer alıyor. Buna göre bir asansörün genişliği en az 120 cm, yüksekliği en az 210 cm olmak durumundadır.
Bu bilgilerle küçük bir hesaplama yapalım.
Ortalama bir asansörün içi 3.024 litrelik hacime sahiptir. Ancak bu asansörün içinde biz de olduğumuz için kapladığımız hacmi bu sayıdan çıkartmamız gerekiyor.
Bir insanın kapladığı hacim ise ortalama 65 litre civarındadır. Yani asansörün içinde tek başımıza olduğumuzu düşünürsek nefes alabileceğimiz havanın bulunduğu toplam alan 2.959 litrelik hacime sahip olacaktır.
Elde ettiğimiz bu sayı, bize asansörün içindeki havanın hacmini veriyor. Ancak biz, oksijene ihtiyaç duyuyoruz ve dolayısıyla asansörün bizden geriye kalan kısmındaki ‘oksijen miktarını’ hesaplamamız gerekiyor. Havada %21 oranında oksijen bulunduğunu bildiğimize göre; asansörde kaldığımızda yaklaşık 621 litrelik oksijenimiz olacaktır.
Peki bu oksijen bize ne kadar süre yeter?
Ortalama bir insan, saatte yaklaşık 25 litre oksijen tüketir. Bu da kilitli kaldığımızı varsaydığımız asansör içindeki oksijenin bize yaklaşık 25 saat yeteceği anlamına geliyor. Yani asansörde kilitli kalırsanız kurtarılmayı bekleyebileceğiniz uzun bir zaman dilimi var.
Ancak burada önemli olan bir noktayı atlamamak gerekiyor: Asansörde kaç kişiyle kilitli kaldınız?
Minimum boyutlardaki bir asansöre 4 kişi (maximum kişi kapasitesi) bindiğinizi düşünelim; doğal olarak içerideki oksijen miktarı düşecek ancak oksijen tüketimi artacaktır. Bu durumda içerideki oksijen miktarı her saat başı ortalama 100'er litre azalır. Bu korkunç senaryoda asansörde kalan 4 kişinin oksijeni 5-6 saat gibi kısa bir süre içinde tükenecektir.
Asansörler tam olarak ‘hava geçirmez’ şekilde tasarlanmaz ve bu gibi durumlara karşı bir havalandırma sistemi bulunur. Bu sebeple içerideki havanın tükenmesi oldukça zor; ancak havalandırma sisteminin arızalı olması, içerideki insan sayısının fazlalığı, asansörün boyutunun küçük olması gibi bir senaryoda oksijeninizin tükenmesi mümkün.
Elbette bu gibi durumlara karşı alınmış önlemler de mevcut.
Yüksekliği 51.50 metreyi aşan her binada en az bir 'acil durum asansörü' bulunması zorunlu hale getirildi. Bu asansörler, acil bir durum yaşandığında veya bir arıza meydana geldiğinde önceden belirlenmiş acil durum katına otomatik giderek kapılarını açar.
Aynı zamanda (genelde kabinin üst kısmında bulunan) bir acil çıkışa sahiptirler. Ancak bu acil çıkışı özellikle tek başınıza ve asansör boşluğunun neresinde olduğunuzu bilmeden kullanmamanızı öneririz. Zira bu acil çıkış genelde itfaiye ekipleri tarafından kullanılır.
Yaptığımız tüm hesaplamalarda ‘ortalama’ bir sayı aldığımızı da unutmamak gerekiyor. Tüm bu sayılar, içerideki insanların kaç kilo olduğuna göre bile değişiklik gösterecektir. Bu sebeple sık sık asansör kullanıyorsanız yönetmeliğe uygun şekilde bakımlarının yapıldığından, acil durum ve havalandırma düğmelerinin çalıştığından emin olmanızda fayda var.
Bir arabada kilitli kaldığınızda, içeriye oksijen girmezse başınıza ne gelir? Cevabı aşağıdaki içeriğimizde:
