ODTÜ Kimya Bölümü Kıdemli Araştırmacı/Nanografi Biyoteknoloji Birim Direktörü Dr. Ahmet Çağlar Özketen, katıldığı bir televizyon programında COVID-19'a karşı geliştirdikleri bir aşıdan bahsetti. Daha önce pek de duyulmamış bir şekilde enjeksiyon yerine burundan sprey şeklinde uygulanan bu aşı, şimdilik Faz-1 sürecinde olsa da bilim insanlarını heyecanlandırıyor.
Dr. Ahmet Çağlar Özketen tarafından yapılan açıklamalara göre geliştirilmekte olan yerli aşı, "subunit aşı" kategorisinde yer alıyor. mRNA odaklı bir aşı olarak karşımıza çıkan sprey, 14 gün ila 28 gün aralıklarında iki kez uygulanıyor ve koronavirüse karşı bağışıklık kazanılmasını sağlıyor. Bilim insanları, aşının hayvanlar üzerinde yapılan Faz-1 çalışmalarının başarıyla sürdürüldüğünü beyan ediyor.
Sprey şeklindeki koronavirüs aşısı, mRNA tabanlı aşılar gibi geliştiriliyor
Özketen, "Bizim aşımız virüsün çeperlerinde bulunan mızrak proteininin bir kısmını insan hücrelerinde üreterek elde ettiğimiz bir aşı modeli. Daha önceki SARS-CoV-2 özelinde ve MERS-CoV özelinde yapılan çalışmalardan esinlenerek başlatmıştık bu çalışmamızı. Aşı tipi olarak subunit aşılar denilen bir gruba giriyor. Burada basit olarak virüsün proteinini insan hücrelerinden elde edip onu izole ettikten sonra adjuvant karışımıyla birleştirerek bir nazal formülasyon elde ediyoruz. Burna bir enjektör yardımıyla iki defa fışkırtma usulüyle vererek çözüm bulmaya çalışıyoruz. Hayvanlar için zor oluyor ama insanlar için çok güzel olacağını düşündüğümüz bir model. Gelecekte de umarız ki tüm aşılar bu modele doğru gidecek. Tür olarak yenilikçi aşılara giriyor. mRNA aşılarıyla, protein bazlı bu aşılar yenilikçi sayılıyor. Şu an Faz-3'ünü tamamlamış bir aşı modeli (Novavax) de var. Orada da yine mızrak proteinini elde edip ayrı geliştirdikleri bir adjuvan yardımıyla bir formülasyon elde edip Faz-3'ü bitirmiş bir örnek çalışma da var." diyerek aşıyla ilgili genel bilgileri verirken, aşının ne zaman tamamlanacağına dair de konuştu.
Bilim insanına göre Faz-1 aşamasında olan yerli koronavirüs aşısı, çok büyük bir ihtimalde sonbahar aylarında hazırlanmış olacak. Aşı programına uygun olarak hareket ettiklerini belirten doktor, oldukça hızlı bir çalışma içerisinde olduklarını söylüyor. Ayrıca aşının üretim sürecinin oldukça ekonomik olduğunu ifade eden Dr. Ahmet Çağlar Özketen, bu sayede tüm Türkiye'ye yetecek miktarda aşı üretilebileceğini ifade ediyor.
Koronavirüs salgınının sona ermesi için aşılar geliştiriliyor olsa da bu aşıların mutasyonlar karşısında ne kadar etkili olacağı, henüz netleşmedi. Bu önemli konuyla ilgili de açıklamada bulunan Ahmet Çağlar Özketen, tıpkı mRNA tabanlı aşılarda olduğu gibi sprey aşıda da hızlı reaksiyon alınabileceğini, birkaç hafta içinde yeni mutasyona uygun çalışmaların tamamlanabileceğini söylüyor. Bilim insanına göre aşılar üretildikçe virüsün mutasyona uğrama ihtimali de artacak ve koronavirüs ile aşılar arasında, yepyeni bir savaş başlayacak.
