Facebook’u sadece WhatsApp ve Instagram’ın sahibi ve sosyal medya hizmeti veren bir şirket olarak tanımlamak oldukça hatalı. Pasifik Okyanusu’nun altına kendi internet kablolarını döşeyen bu şirket, dünya üzerindeki trafiğin büyük bölümünü kontrol eden bir tekel. İşte bu nedenle 4 Ekim gecesi yaşanan 7 saatlik çöküş, kağıt üzerinde Facebook ile ilişkisi olmayan hizmetlerde bile “sorunlara” neden oldu.
Thousand Eyes tarafından yayınlanan bir analiz, Facebook’un çöküşüne dair önemli bilgiler içeriyor. Bu bilgiler, eş zamanlı olarak Türk Telekom kullanıcılarının yaşadığı bağlantı sorunlarını da açıklıyor. Türk Telekom ve diğer İnternet Servis Sağlayıcısı (İSS) şirketleri çöküntüden birkaç sebeple etkilendi. Şimdi bu sebeplere birlikte bakalım
1. Facebook, sadece sosyal medyanın değil; internet ağlarındaki trafiğin çoğunun da sahibi konumunda: Peki bu ne demek?
Facebook'un Kuzey Amerika ve Asya kıtaları arasındaki Pasifik Okyanusu tabanına döşediği kablo hattı grafiği
4 Ekim gecesi kullanıcılar, facebook.com ve şirket bünyesindeki diğer internet sitelerine (ve bağlı olan uygulamalara) girmeye çalışırken her zamanki gibi DNS sunucularına istek gönderdiler. Gönderilen bu istekler, Facebook cephesinde yanıtsız kaldı; çünkü Facebook’un DNS sunucularına erişilemiyordu, şirket adeta internetten yok olmuştu.
Türk Telekom ve diğer şirketler, kullanıcılar tarafından iletilen bu sorgulara, Facebook sunucularına erişemedikleri için olumsuz yanıt verdiler. Tabii ki de kullanıcılar bu sorunu Chrome’da çıkan dinozor, yüklenmeyen Instagram postları, ulaşmayan WhatsApp mesajları şeklinde deneyimlediler ve sorunu -son derece gayri ihtiyari bir şekilde- internete bağlanmalarını sağlayan şirketlere mal ettiler.
2. Türk Telekom ve diğer servis sağlayıcıları, kriz zamanlarındaki yoğun trafiğe alışkın değil:
Facebook’un çöküş gecesinde yaşananları aslında doğal afetlerde de yaşanan ağ yoğunluğuna benzetebiliriz. 26 Eylül 2019’da İstanbul’da yaşanan depremin ardından Türkiye’deki GSM operatörlerinin yoğun iletişim ihtiyacı karşılayamadıkları için nasıl devre dışı kaldığını hatırladınız mı? Teknik olarak GSM bağlantısı ve bir internet bağlantısı tamamen farklı olaylar, ancak burada benzer olan şey kullanıcı davranışı.
Çöküş gecesinde kullanıcılar, tıpkı doğal afet krizlerinde olduğu gibi durumu anlamak için Facebook sunucularına normalden 4 kata kadar fazla istek gönderdiler. Bu sebeple ağdaki trafik yoğunluğu herhangi bir andaki trafiğin çok üzerine çıktı. Üstelik bu durum saatler sürdü. Kullanıcılar Facebook’un uygulamalarını kapatıp açarak, sayfayı yenileyerek bu isteklerin sayısını ciddi şekilde artırdılar. Thousand Eyes’ın analizine göre Facebook’un CTO’su, yoğun istek nedeniyle ağdaki stresi teknik ekibine bildirmek durumunda kaldı. Ağlardaki bu yoğunluk, servis sağlayıcılarının da anormal taleple karşılaşmasına, zaman zaman da hizmetlerinde yoğunluk yaşanmasına sebep oldu.
Ayrıca çöküş sırasında yaşananları aşağıdaki videoda sizlere açıkladık:
