20. yüzyılın ikinci yarısında teknoloji büyük bir ivme kazandı. Daha sonra 2000’li yıllarda neredeyse her gün yeni bir teknolojik gelişme yaşandı ve son olarak günümüzde teknoloji, vazgeçilmezimiz haline geldi. Elbette hayatımızın her alanında kullanmaya başladığımız teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık üzerinde yarattığı olumsuz etki yadsınamaz bir gerçek. Konu ile ilgili yapılmış pek çok bilimsel inceleme bulunuyor.
Medical News Today internet sitesinde yayınlanan bir makalede, teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık üzerinde yarattığı olumsuz etkiler üzerinde duruluyor. Görülüyor ki, en büyük yardımcımız olarak gördüğümüz teknolojinin hem çocuklar hem gençler hem de yetişkinler üzerinde yarattığı olumsuz etkiler var. Tamamen teknolojiden uzak kalmak mümkün olmadığı için bu olumsuz etkilerle mücadele etmek için unutmamanız gereken bazı tavsiyeler var.
Teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık üzerindeki olumsuz etkileri:
- Göz yorgunluğu
- Odaklanma problemi
- Depresyon
- Asosyallik
- Duruş bozukluğu
- Uyku problemi
- Yetersiz fiziksel aktivite
- Çocuk gelişimine olumsuz etkileri
Göz yorgunluğu: 20 - 20 - 20 kuralı ile önüne geçebilirsiniz
Gün içinde aktif olarak ya bir televizyon, ya bir bilgisayar, ya bir tablet ya da bir akıllı telefon ekranınıza bakıyoruz. Haliye bu durum göz yorgunluğuna, gözlerde yanma ve kuruluğa neden oluyor. Göz yorgunluğu deyip geçmemek gerekiyor, göz yorgunluğu artarsa baş, boyun ve omuz ağrılarına bile neden olabilir.
Göz yorgunluğu ile mücadele etmek için Amerikan Optometrik Derneği tarafından basit bir kural bulunuyor. 20 - 20 - 20 adındaki bu kurala göre herhangi bir teknolojik cihazın ekranına 20 dakika baktıktan sonra mola vermeli ve en az 6 metre uzağınızda duran bir nesneye odaklanarak 20 saniye boyunca gözlerinizi dinlendirmelisiniz. Takibi biraz zor, ancak hatırlatıcı uygulamlardan destek alarak, bildirim planlaması yapabilirsiniz. Düzenli uygulandığı zaman bu kural sayesinde göz yorgunluğunu ve ona bağlı rahatsızlıkları minimuma indirilebilir.
Odaklanma problemi: Biliyoruz zor ama motivasyon ve telkin, bu konuda en önemli gücünüz olmalı
Teknolojinin yarattığı diğer bir olumsuz etki olan odaklanma problemi hem ruhsal hem de fiziksel kaynaklı olabilir. Uzun süre, yoğun teknoloji kullanımı sonrası göz ve beyin koordinasyonu bozularak tek bir işe odaklanmanızı zorlayabilir. Teknoloji bağımlılığı da odaklanma probleminin farklı bir nedeni olabilir.
Odaklanma probleminin fiziksel nedeni için de 20 - 20 -20 kuralını uygulayabilirsiniz. Odaklanma probleminin ruhsal nedeni olan teknoloji bağımlılığı için ise kendinizi telkin etmeli ve gerçekten ihtiyacınız olmadığı sürece elinize herhangi bir mobil cihaz almamalı ya da bilgisayarınızı açmamalısınız. Konunun ciddi olduğunu düşünüyorsanız mutlaka bir uzmandan yardım almalısınız.
Depresyon: Sosyal medyayı daha az kullanırsanız hiçbir şey kaybetmezsiniz
2016 yılında Monash Bilişsel ve Klinik Nörobilimler Enstitüsü ve Melbourne Üniversitesi’nin ortak yürüttüğü bir inceleme sonucunda depresyon ve sosyal medya arasında direkt bir bağlantı olduğu görüldü. Sosyal medyada olumsuz durumlar yaşayan kişiler yüksek düzeyde depresyon ve anksiyete yaşıyorlar. Bu oranın günümüzde daha da arttığını söylemek yanlış olmaz.
Eğer sosyal medya, kullanıcıyı en az gerçek hayat kadar etkiliyorsa son derece dikkat etmek gerekiyor. Sosyal medya uygulamalarında geçirdiğiniz zamanı kısıtlamak; iletişime geçmek istemediğiniz insanları ya da diğer profilleri engellemek, takip ettikleriniz ve takipçileriniz konusunda seçici olmak ve mutlaka sosyal medyanın hayatın kendisi olmadığının bilincinde olmak gerekiyor.
Asosyallik: Yüz yüze iletişim kurmak için önünüzde hiçbir engel yok
Amerika Birleşik Devletleri’nde 2017 yılında pek çok farklı üniversiteden akademisyenin katıldığı bir araştırma sonucu oluşturulan makaleye göre 19 - 32 yaş arası genç yetişkinler arasında sosyal medyayı aktif olarak kullanan kişilerde asosyallik eğilimi ve kendini izole hissetme oranı, sosyal medyayı çok sık kullanmayanlara göre üç kat fazla görüldü.
İçinde bulunduğumuz pandemi koşulları nedeniyle bu olumsuz etkiyi aşmak zor. Ancak normal şartlar altında bu durumu ortadan kaldırmak için sosyal medya kullanımını sınırlandırarak daha çok dışarı çıkmalı, evinizden yani güvenli ortamınızdan sık sık ayrılmalı ve gerçek hayatta tanıdığınız insanlarla sık sık yüz yüze iletişim kurmalısınız.
Duruş bozukluğu: Vücudunuz ona yaptıklarınızın faturasını mutlaka çıkartır
Günümüz mobil cihaz ve bilgisayar teknolojisi kişiyi aşağı ve ileri doğru durmaya zorluyor. Yapılan 5 yıllık bir çalışma sonucu Applied Ergonomics dergisinde yayımlanan makaleye göre bu durum direkt olarak kişinin boyun ve omurga sağlığına olumsuz etki yapıyor. Etkiler kısa vadeli olarak görülse bile uzun vadeli sonuçları olacağına kesin gözüyle bakılıyor.
Teknolojinin fiziksel sağlığı olumsuz etkileyen yan etkilerinden olan duruş bozukluğu ile mücadele etmek için bilgisayar başındayken ya da bir mobil cihaz ekranına bakarken kendinizi kasmadan, gergin olmayan bir duruş seçmelisiniz. Ekran başında uzun saatler geçirmek yerine sık sık mola vererek hareket etmeli, vücudunuzu esnetmeli ve eğer yapabiliyorsanız kısa yürüyüşler yapmalısınız.
Uyku problemi: Yatak odasında ampul dışında bir teknolojik ürün bulundurmayın
2014 yılında Teksas Üniversitesi’nde yapılan bir çalışmaya göre uyumadan önce akıllı telefon, tablet, bilgisayar, e-kitap okuyucu gibi cihazların ekranına bakmak, devamlı beyni uyaran mavi ışık yaydığı için verimsiz bir uyku uyumanıza neden oluyor. Sağlıksız bir uyku ile tamamlanarak geçen geceler sonucu ertesi gün içinde bulunduğunuz hiçbir aktivitede yeterli enerjiniz olmuyor.
Teknolojinin yarattığı uyku problemi ile mücadele etmenin en kolay yolu yatak odanıza herhangi bir teknoloji ürünü sokmamaktır. Uyumadan 1 hatta 2 saat önce tüm akıllı telefon, tablet, bilgisayar, televizyon ve e-kitap okuyuculardan uzaklaşın. Bunun yerine normal bir kitap okuyun, yorucu olmayan esneme tarzı egzersizler yapın ya da ılık bir duş alın.
Yetersiz fiziksel aktivite:
Teknolojinin büyük bir bölümü kullanıcıları hareket etmeye teşvik etmez. Sosyal medya platformları saatlerce başından kalkmamanız için dizayn edilmişlerdir. Tüm oyunlar bir an olsun oynamayı bırakmayın isterler. Elbette bunun sonucu obezite, kalp - damar hastalığı, diyabet ve daha pek çok farklı hastalıktır.
Teknolojinin olumsuz yan etkisi olan yetersiz fiziksel aktiviteden kurtulmak için yine teknolojiyi kullanabilirsiniz. Sizi spor yapmaya teşvik eden yüzlerce mobil uygulamadan birini indirerek ve ara sıra ekran başında kalkarak yetersiz fiziksel aktivite sorununu ve birlikte getirdiği hastalıkları ortadan kaldırabilirsiniz.
Çocuk gelişimine olumsuz etkileri:
Teknolojinin en büyük olumsuz etkileri, belki farkında olmasak da, çocuklar üzerinde görülüyor. Genel olarak çocuklarda görülen olumsuz etkiler şu şekilde;
- Düşük ders notları
- Dikkat dağınıklığı
- Yaratıcılıkta azalma
- Dil gelişiminde yaşanan olumsuzluklar
- Sosyal ve duygusal gelişim engeli
- Fiziksel hareketsizliğe bağlı obezite
- Uyku kalitesinde azalma
- Sosyal uyumsuzluk
- Agresiflik
Teknolojinin çocuklar üzerindeki olumsuz yan etkilerinden biri ya birkaçı çocuğunuzda görülüyorsa onun bilgisayar ve mobil cihaz kullanımını kısıtlamalı, ev dışında fiziksel aktiviteye yönlendirmeli, teknolojinin olumsuz etkilerine karşı bilinçlendirmelisiniz.
Hayatımızın her alanında bizimle birlikte olan ve büyük oranda hayatımızı kolaylaştıran teknolojinin ruh sağlığı ve fiziksel sağlık üzerindeki olumsuz etkilerini de bilmeli ve vereceği zararı en aza indirmeliyiz. Teknolojinin çocuklar, gençler ve yetişkinler üzerindeki olumsuz yan etkileri hakkındaki düşüncelerinizi yorumlarda paylaşabilirsiniz.
